|
5.11. Don massasining zaharlilik xususiyatini namoyon qilishi.
Aloxida don partiyalari tarkibiga korakosov, fuzariozli donlar, zaharli
aralashmalar (masalan, kampirchopon) va boshqalar tushib kolganda zaharlilik
xususiyatini namoyon qiladi. Hozirgi paytda zaharli donlar hosil bulishining yangi
sabablari har aniklangan.
Saqlashda don yuzasida turli xil mogorli zamburug`larning,ayniksa,
Aspergillus va Penicillium zamburug`larining rivojlanishi oqibatida ulardan odam va
xayvon organizmi uchun uta zaharli moddalar - mikotoksinlar ajralib chikadi. Ular
zamburug`larning kuyi molekulyar ikkilamchi metabolitlarini namoyon qilib,turli xil
kimyoviy tabiatga egadir.
Mogorli zamburug`lar 200 dan ziyodrok zaharli moddalarni ajratib chiqarish
xususiyatlariga egadirlar. Donda hosil bo`ladigan mikotoksinlar kuyidagicha
turkumlanadilar: aflotoksinlar, oxratoksinlar, zeralenon va trixotetsen tabiatli
fuzariotoksinlar. Bunaka turdagi ko`pgina toksinlar odam va xayvon organizmiga ge-
patrop va kantserogen ta`sirlar ko`rsatadi. Kuchli toksinlardan ayrimlarining
organizmda kiska vakt bulishi har jigarga katta zarar etkazadi. Donda uchraydigan
36
zamburug`lardan Asp.flavus, Asp. fumigatus, Asp. clavatus, Asp. oryzae,
Penicillium,
Rhizopus, Fuzarium va boshqalar zaharli toksinlarni chikaradi.
Dostları ilə paylaş: | 
