7.5. Uz-uzidan kizish holatida don massasining nobud bulishi, sifatining
o`zgarishi.
Uz-uzidan kizish jarayonida donning kuyidagi sifat ko`rsatkichlari uzgaradi:
1) tozalik (yaltirokligi, ranggi, xidi, mazasi);
2) texnologik, ozukabop va emboplik xususiyatlari pasayadi;
3) urug`lik sifatlari (unib chikish energiyasi va kukaruvchanligi)
yomonlashadi.
Don korayadi. Buning sababi dondagi mikrokok va turli bakteriyalarning,
hamda mogor oilasiga mansub zamburug`larning jadal rivojlanishidir.
Umuman uz-uzidan kizish jarayonini kechish jadalligi bo`yicha kuyidagicha
talkin qilish mumkin.
1. Uz-uzidan kizishning dastlabki davri.
Bunda harorat 24-30oS ga etadi. Ombor xidi yuzaga keladi. Don ranggi
saqlanadi, lekin don mO`RTAgida zamburug`lar yuzaga kelib, donning ayrim joylari
xiralashadi. Unib chikish energiyasining kamayish tendentsiyasi vujudga keladi.
2. Uz-uzidan kizishning rivojlanish davri.
Harorat 34-38oS ga etadi (3-7 kun ichida). Don okuvchanligi sezilarli ravishda
kamayadi. Don terlaydi. Maysa va non yopilganda paydo bo`ladigan xid chikadi.
Bugdoy, javdar donlari bir oz korayadi, suli va arpa donlarining pusti och-sarik
rangdan tuk-sarik rangga utadi.
3. Uz-uzidan kizishning kuchli formasi.
Harorat 50oS va undan yuqorirok haroratgacha kutariladi. Don massasining
okuvchanligi kamayadi. Donning kuchli xiralashuvi yuzaga keladi. Ayrim donlar
zamburug`lanib, chiriy boshlaydi. Don kuchli buzilgan yokimsiz xidga ega bo`ladi.
Dostları ilə paylaş: | 
