Va axborot texnologiyalari 11-sinf toshkent – 2021

Yarim immersiv virtual voqelik 
(ingl. 
Semi-Immersive Virtual Reality
) – immersiv 
bo‘lmagan va to‘liq immersiv virtual voqelik o‘rtasidagi jarayon. Kompyuter ekrani yoki 
VR ko‘zoynaklaridan foydalanib, virtual muhitda harakat qilish mumkin, ammo vizuallikni 
yaxshilash uchun jismoniy hislar yetishmaydi. Virtual sayohat, virtual avtotrenajyorlar yarim 
immersiv virtual texnologiyasining namunasi bo‘lishi mumkin. 
Kengaytirilgan voqelik
(ingl. 
Augmented Reality
) – foydalanuvchiga telefon ekrani orqali 
real dunyoni ko‘rish va unga ekranda virtual o‘zgarishlar kiritish imkonini beruvchi virtual 
voqelikning bir turi. Kengaytirilgan voqelikni yaxshiroq tushunishga yordam beruvchi misol 
–
bu Pokémon Go mobil o‘yin ilovasidir. 
Hamkorlikdagi virtual voqelik
(ingl. 
Collaborative VR
) – foydalanuvchilarning turli 
manzillardan turib, virtual muhitda 3D proeksiyalangan qahramonlar shaklida birlashishi. 
Masalan, PlayerUnknowns Battlegrounds (PUBG) kabi mobil o‘yinning virtual muhiti bunga 
misol bo‘la oladi.

---

I V BOB. 
VR – VIRTUAL VOQELIK TEXNOLOGIYASI
228
VIRTUAL VOQELIKNING TEXNIK VA DASTURIY 
TA’MINOTI
VRni to‘liq anglash uchun kompyuter, aqlli telefon kabi mobil qurilmalar bilan birgalikda 
maxsus texnik vositalar (shlem-displey, maxsus qo‘lqop), uch o‘lchamli (yoki stereoskopik) 
monitor, proyektor, maxsus ko‘zoynak yoki kompyuterning standart monitori va proyeksiya 
vositasi zarur bo‘ladi.
Kompyuter kerakli axborotni VR qurilmaga chiqarish uchun VR kirish ma’lumotlarini qayta 
ishlaydi, dasturiy ta’minot esa tezkor va aniq javoblarni ta’minlash uchun kirish va chiqish 
ma’lumotlarini boshqaradi. Masalan, agar VR shlemini kiyib, chap tomonga qaralsa, bu 
ma’lumotlar VR dasturga uzatiladi va chap tomonga qarab turgan tizim haqida xabar beradi. 
Demak, tizim ma’lumotni oladi va natijani qaytarib yuboradi hamda ekranda izlanayotgan 
yo‘nalishga mos keladigan real ko‘rinishni aks ettiradi. Boshni javob tomonga burganda 
ko‘rsatiladigan javob tasviri tezlikda amalga oshishish kerak, aks holda bu tasvir haqiqiy 
bo‘lmaydi.