Va axborot texnologiyalari 5-sinf toshkent – 2020

27-DARS. 
SCRATCH DASTURLASH MUHITI
87
Kichik foydalanuvchilarga qulayliklar yaratish maqsadida Scratch dasturi bilan 2 muhitda
ishlash mumkin:
1-Online — internet tarmog‘i mavjud holati;
2-Offline — internetsiz, kompyuterga yuklangan holati.
BUNI BILASIZMI?
1
3
4
7
2
5
10
11
8
9
6
1. Boshqarish panellari – Ribbon(tasmali panel) ko‘rinishida joylashgan bo‘lib, oq rangdagi bo‘lim
faol panel hisoblanadi. Ularni sichqoncha yordamida oson boshqarish mumkin.
Code (dastur kodi) – asosiy ish muhiti. Bu muhitda bloklar yordamida dastur yaratiladi va ishga
tushiriladi.
Costumes (kostyumlar bo‘limi) – bu muhitda dastur kutubxonasidagi kostyumlarni almashtirish, yoki
yangi kostyumni hosil qilish va internet orqali yuklab olish vazifalari bajariladi.
Sounds (musiqa bo‘limi) – dasturda ishtirok etayotgan qahramonlarga ovoz berish yoki musiqa
tovushiga harakatlantirish vazifalari bajariladi.
2. Skriptlar (bloklar) paneli.
3. Markaziy panel. Algoritm asosida bloklar taxlanib skript (dastur) hosil qilinadi.
4. Stage (sahna). Dastur ishga tushirilgach, spraytlar harakatini kuzatish mumkin bo‘lgan ishchi oyna.
5. Rangli bloklar paneli.
6. Bloklarni(skriptlarni) kattalashtirish, kichiklashtirish va o‘zgarmas o‘lchamga keltirish uskunalari.

---

---

8888
VI BOB. 

DASTURLASH TEXNOLOGIYASI
Fantastik
qahramonlar
Yegulik
Barcha
spraytlar
Raqs
Baliqlar
Hayvonot
olami
Sport
Yozuvlar
Kishilar
Musiqa
7. Spraytlarni (qahramolarni) boshqarish paneli.
8. Spraytlarni tanlash.
9. Fon tanlash.
10. Dasturni ishga tushirish va to‘xtatish tugmachalari.
11. Namoyishni boshqarish tugmachalari.
Dasturning asosiy oynasi birlashtirilgan 3 qismli ustunchadan iborat. Ularning vazifalari bilan
alohida-alohida tanishib chiqamiz.
1
2
3
4
5
1
Tilni
o‘rnatish;
Fayl
bo‘limi
2
Tahrirlash
bo‘limi
3
Yo‘riqnomalar
4
Loyiha
nomi
5
Scratch dasturlash muhiti asosiy tushunchalari (Skript, Sprayt va Sahna)
Skript nima?
Skript (dastur) — ma’lum algoritm asosida ketma-ket taxlangan rangli bloklar.
Blok — dasturning eng kichik (minimal) fragmenti (bo‘lagi). U buyruq, operator, o‘zgaruvchi
yoki funksiya bo‘lishi mumkin. Bloklar vazifasiga ko‘ra 9 ta ranglarga ajratilgan.
Sprayt nima?
Sprite (sprayt - ruh-asraguvchi, farishta) — Scratch dasturi stilida yaratilgan ob'yekt
(qahramon). Spraytlar o‘z liboslari (costumes) va ularni harakatga keltiruvchi buyruqlardan
(skriptlar) tashkil topgan.
Shuningdek, har bir sprayt o‘z xulqi (skript) va xususiyati (o‘zgaruvchi qiymatlar)ga ega.
Liboslarni yaratish yoki o‘zgartirish uchun oddiy grafik muharrir (Paint Editor) ishlatiladi.
Spraytlar kutubxonasidagi qahramonlar qulaylik uchun guruhlarga ajratilgan holda saqlanadi:

---

---

89