Vaqtni to’g’ri taqsimlash va ajratilgan vaqtdan unumli foydalanish Vaqtdan rotsional foydalanish Vaqtni boshqarishning uch sirlari

Tomas Edison gidroksidli akkumulyatorni ixtiro qilgunga qadar uning 50 mingdan ortiq tajribasi muvaffaqiyatsiz yakunlangan. Mukammal lampani yaratish uchun esa 9 ming muvaffaqiyatsiz urinish ortda qolgan. Shunday bo‘lsa-da, umrining oxiriga borib Edison 1100 patentga egalik qilgan.
Tajribalarni faqat amalda o‘tkazish shart emas. Masalan, Eynshteyn ularni aqlida o‘tkazgan va bu unga o‘zining bebaho ilmiy nazariyalarini rivojlantirishda yordam bergan. Tomas Edison va Leonardo da Vinchilarning kundaligida yozishmalardan tashqari, mental kartalar va turli chizmalar ham bor.
Tajribalar foydali ko‘nikmalarni ishlab chiqishda yordam beradi. Prodyuser va ssenariynavis Shonda Rayms haddan ziyod mehnatkashligi va yaqqol namoyon bo‘luvchi introvertligidan xalos bo‘lishga qaror qildi va avval qo‘rqqan narsalariga rozilik bera boshlagan. Bu tajriba "Hammasiga "ha" deydigan yil" nomini olgan.
Faylasuf va shoir Ralf Uoldo Emerson ushbu ajoyib iboraning muallifi hisoblanadi: "Hayot - boshidan oxirigacha tajriba. Tajriba qancha ko‘p bo‘lsa, shuncha yaxshi".
Ko‘zlangan maqsadlarga erishish uchun vaqtni to‘g‘ri taqsimlash kerak. Agar uni kelgusida o‘zingizga foyda keltirishi mumkin bo‘lgan ishlarga sarflasangiz, muvaffaqiyatga erishish ehtimoli yuqori bo‘ladi.

Ish jarayonida aksariyat holdagi muvaffaqiyatlar biron ishni to’g’ri bajarish evaziga emas, balki shu ishni o’z vaqtida bajarish oqibatida erishiladi. Shuning uchun vaqtdan ratsional foydalanish – kasbiy va ish sohalaridagi muvaffaqiyatning asosiy omilidir. Albatta, vaqt kaytarib bulmas boylik va uni uzaytirib ham bo’lmaydi. Shuning uchun inson ixtiyoridagi yagona imkoniyat vaqtdan to’g’ri va unumli foydalanishdir. Zamonaviy rahbar uchun eng muammoli masalalardan biri vaqtni yetkaza olishdir. “Qani endi sutkada 24 emasu, 34 soat bo’lsa” degan rahbarlar kam emas. Vaqtdan unumli foydalanish yo„lida bir nechta tashkiliy uslublar bo„lib, ularga rioya qilish vaqtimizni tejashga va ma‟lum vaqt oralig’ida oldingiga nisbatan ko„proq ish bajarishga erishish imkonini beradi. Bundan tashqari, kator psixologik omillar xam borki, ularni hisobga olish va balki ular ustida ishlash vaqtdan unumli foydalanish uchun asos yaratadi. Shunday qilib, vaqtdan unumli foydalanish masalasini muhokama etishda ikki asosiy jihatni – tashkiliy va psixologik tomonlarni tahlil etish mumkin. Tashkiliy tomonlar deganda bajarilayotgan ishni rejalashtirish, saralash, hisobga olish kabi tadbirlar nazarda tutiladi. Ish kunini unumli tashkil etishdagi birinchi qadam mavjud vaqtni yetarli emasligi sabablarini aniqlashdan iboratdir.

Buning uchun bir qog„oz olib unga ustun tarzida vaqtingiz tanqisligi sabablarini yozib chiqing. Bu sabablar nimaning oqibati ekanligini tahlil eting. Bu sabablarni keltirib chiqaruvchi muammolarni hal etish yo„llarini izlang. Vaqtni to„g„ri taqsimlashdagi eng asosiy masalalardan biri kundalik vazifalarni to„g„ri taqsimlashdir. Rahbar o„z ixtiyoridagi vazifalarni turli belgilar va usullarga ko„ra taqsimlashi mumkin. Bular ichida eng samaralisi, bajarilishi lozim bo„lgan vazifaning ahamiyat va tezkorlik mezonlari bo„yicha taqsimlashdir. Mazkur uslubga binoan tashkilot rahbari ixtiyorida bo„lgan vazifalar quyidagi 4 katakka joylashtiriladi. Chet el biznes boshqaruviga oid adabiyotlarda ko„rsatilishicha istiqboldagi maqsadlarga yo„nalganlik tashkilotning turli bo„g„in rahbarlarida quyidagicha taqsimlanishi lozim ekan: masalan, korporasiya boshqaruvi raisi 20 yil oldinga qarab tashkilot ishini rejalashtirsa, boshqaruv a‟zolari 12–15 yillik istiqbolni ko„ra olishlari kerak va biron soha yo„nalishidagi rahbar, ya‟ni menejerlar esa 7 yillik istiqbolni prognoz qilishlari lozim. Sotsiologik tadqiqotlar natijalariga ko„ra menejerning ish vaqti taqsimoti quyidagi tartibga to„g„ri kelar ekan: - ishdagi odatiy va kunda qaytarilib turadigan muammolarni yechishga 80 foiz vaqt ketadi va bu sarfalangan vaqt 20 foiz muvaffaqiyatni keltiradi; - muhim va strategik muammolarni hal etishga 20 foiz vaqt ketadi, lekin bu mehnat evaziga korxonaning 80 foiz muvaffaqiyatiga erishiladi. Rahbarning vaqtni boshqarishi muammoni malakali tarzda aniqlay olish, maqsad va vazifani to„g„ri belgilash, xodimlar o„rtasida ishni taqsimlay olish qobiliyatlariga asoslanadi. Yuqorida sanab o„tilgan tadbirlar ko„proq texnologik mazmunga ega bo„lib, vaqt yetishmasligining psixologik sabablari xam mavjud. Quyida sanab o„tiladigan shaxs psixologik muammolarini malakali hal etish orqali rahbar o„z vaqtidan yanada unumli foydalanishda qo„shimcha imkoniyatlarga ega bo„lishi mumkin: (1) Doimiy shoshilish. Shoshilinch holatdagi kimsa biron masala ustida to„xtab, batafsil mulohaza yuritolmaydi, manzur qaror qabul qila olmaydi va ko„p hollarda uchraganidek, ushbu masalaga yana va yana qaytish zarurati tug„iladi. (2) Charchash. Doimiy shoshilinch sharoitida uzoq vaqt ishlash natijasida yuzaga keladigan holat. (3) Haddan tashqari ko„p vazifalarni o„z zimmasiga olish. (4) Pala-partishlik. Ishni yomon tashkil etish, rejalashtirmaslik natijasidir. Ba‟zi hollarda inson o„z hissiyotini boshqara olmaslik oqibatida xam namoyon bo„ladi. (5) Doimo uyga ish olish. Jismoniy va ruhiy charchoq paydo bo„lishi va natijada ish vaqtida mehnat qilish qobiliyatining susayishida namoyon bo„ladi. (6) Ishni rejalashtirmaslik. Ko„p hollarda bu xislat alohida shaxs emas, balki u ishlaydigan tashkilot muammosi hamdir. (7) Mehnat qilishga bo„lgan motivatsiyaning sustligi. Bu omil ish unumdorligining pastligiga va natijada me‟yordagi vazifalarni vaqtida bajara olmaslikka sabab bo„ladi. (8) Iroda sustligi. Diqqatni jamlay olmaslikda, beqarorlikda namoyon bo„ladi. qaror qabul qilishning qiyinligi uning ijrosini ham orqaga cho„zib yuboradi. (9) Ishni bajarishda kasbiy mohirlik – professionalizmning yetishmasligi. Vaqtdan unumli foydalanishga salbiy ta‟sir etuvchi shunday omillar ham borki, ular ko„proq ijtimoiy-psixologik mazmun kasb etadi: (a) jamoada ijobiy o„zaro munosabatlarni saqlash va rivojlantirishga vazifadan ko„ra ko„proq e‟tibor beriladi; (b) hamkorlikdan ko„ra musobaqa/qarama-qarshi turish siyosati ustunroq turadi; (v) vazifani muvaffaqiyatli hal etishga ishonchning yo„qligi yoki kamligi; (g) vaziyatni qanday hal etish haqida birovning ko„rsatmasini tazyiq ostida qabul qilish; (d) vazifani qanday hal etish bo„yicha rahbarlikning, yo„riqnomaning shakllanmaganligi. Demak, vaqtni to„g„ri taqsimlash va ajratilgan vaqtdan unumli foydalanish insondan ma‟lum psixologik bilimlarni bilishni talab qilish bilan birga ushbu muammolar bo„yicha shaxsning o„z ustida muntazam ish olib borishi orqali hal etish imkonyatini beradi. Yuqorida taklif etilganidek, qog„oz va qalam olib qaysi muammolar tufayli vaqt yo„qolishi sabablarini aniqlang va shu sababni bartaraf etish bo„yicha yangi xulq shakllarini o„zingizda rivojlantiring. Bu tadbirni amalga oshirishda kichik bir psixologik mashq taklif etishimiz mumkin. U yoki bu tadbirga kirishar ekansiz, masalan, tez qaror qabul qilmokchisiz va qabul qilingan qarorga boshqa qaytmoqchi emassiz. hayotingizda ishonchli va tez qaror qabul qilgan biron vaziyatni eslang. Shu vaziyatni eslash orqali o„sha paytdagi holatni qayta paydo qilishga harakat qiling. Ishonchli qaror qabul qilganingizda qanday vaziyatda edingiz, atrofingizda qanday odamlar bor edi, turgan joyingizni ko„z odingizga keltiring, qanday tovushlar kelayotganini eslang va jonlantiring. o„sha vaziyatdagi atrof muhit va tasavvurlarni maksimal darajada qayta tiklash natijasida shu vaziyatga xos bo„lgan hislar yana tiklana boshlaydi. Mana shu qayta tiklangan ishonch hissi bilan mavjud muammoga qarang va yechim o„z-o„zidan, tez kelganini his etasiz. Ushbu mavzuni yakunlar ekanmiz, vaqtni samarali boshqarish bo„yicha har bir rahbar va xodim yodda tutishi lozim bo„lgan qoidalarni eslatib o„tmoqchimiz: 57 (1) Vaqtingizni haqiqatan ham juda muhim vazifalarni hal etishga sarflang. (2) Kuningizni rejalar bilan to„ldirib yubormang, belgilangan ishlaringiz orasida tasodifiy va tezkor ishlar uchun oraliqlar qoldiring. (3) Muhim (3 tagacha) va ikkinchi darajali (5 tagacha) ishlarni rejalashtiring (4) Kuningizni qiyin, muhim va yoqimsizroq ishlardan boshlang va yakunlashda oddiyroq, yoqimliroq ishlarga o„ting. (5) Vaqtni shoshiltirmang. Ish vaqtidan keragidan ortig„ini siqib chiqarishga harakat qilmang. (6) Agar vaqtingiz bo„lsa vazifani hal etishga bugunoq kirishaqoling. Muammoni tezroq va batafsilroq hal etishga kirishing. qolgan vaqtni dam olish yoki boshqa ishlarni hal etishga sarflaysiz. (7) Vazifani yoki uning bir qismini xodimlarga bo„lib berish imkoniyatini izlang. (8) Eski ishni tugallab keyin yangisiga kiriishing. Yangi ishni boshlar ekansiz, har qanday sharoitda uni tugatishga ishonchingiz komil bo„lsin. (9) Vaqtingizni oladigan yoki o„z vaqtini sizning hisobingizga tejaydigan kimsalardan uzoqroq bo„ling. (10) Vaqtni boshqarishga oid qobiliyatlaringizni tahlil qilishga o„rganing. (11) Vaqtning hatto eng kichik bo„laklarini ham tejang. (12) O„zingizni “harakatsizlikda” ayblayvermang. Rahbar faoliyatida ijodiy tanaffuslar bo„lib turishi kerak
Vaqtni boshqarishning uch sirlari
Vaqtni boshqarishning uchta elementi mavjud. Avvalo, cheklangan miqdordagi vaqtni eng muhim narsalarga qaratishga e'tibor qaratishingiz kerak.
Siz o'sha vaqtni samarali ishlatishingiz kerak. Va faqat ular haqida gapirish yoki o'ylash o'rniga, bu narsalarni qilish kerak.

Ehtimol, vaqtni boshqarish sirlarining eng muhimi - to'g'ri narsalarni qilishdir. Favqulodda narsalarni e'tiborga olish va ko'p vaqt sarflash oson, lekin muhim emas. Haqiqatan, muhim narsalarga diqqat qilish va cheklangan miqdordagi vaqtni hech narsaga sarflamaslikdir.

Paretoningprintsipi deb ataladigan 80/20 qoida, har qanday narsaning 20 foizi har qanday natijaning 80 foizini tashkil qiladi. Misol uchun, mahsulotlarning yigirma foizi kamchiliklarning seksen foiziga ega bo'ladi. Ushbu maqola qoidani batafsilroq tushuntirib beradi va sizning hayotingizning vaqtini va turli jihatlarini samarali boshqarish uchun qanday qilib foydalanishingiz mumkinligini aytadi.
Qachonvaqachonishgatushish kerakligini bilish orqali vaqtni tejashingiz mumkin. Menejerlar xodimlar o'z xatolaridan xoli bo'lishlari kerak, shuning uchun ulardan o'rganishlari mumkin. Biz ularni o'rgatishimiz va ularga maslahat berishimiz mumkin, lekin ko'pincha haqiqiy tajriba eng yaxshi o'qituvchi hisoblanadi. Yaxshi menedjer, shuning uchun, ishchilarga qiyinchiliklarga duch kelganda har gal oldinga siljishni to'xtatib turadi.
Orqaga qochib qutulolmasangiz, bu juda qiyin ishchi. Ko'plab menejerlar murakkabishchilarniboshqarish bilan kurashmoqda. Siz ular bilan muomala qilishni xohlamasligingiz va vaziyat o'z-o'zidan yaxshiroq bo'lishiga umid qilishingiz mumkin. Yo'q. Kutish o'rniga darhol murojaat qilsangiz, keyinchalik ularga ko'proq vaqt sarflash kerak bo'lsa, bu kabi vazifalar kamroq vaqt talab etadi.
Siz avvalo to'g'ri ishlarni qilish muhimligini bilasiz va vaqtni samarali ishlatsangiz yaxshi bo'ladi. Lekin uchinchi marta menejment sirini olmasdan, bularning hech biri sizni yaxshi ko'rmaydi - aslida ishlarni bajarishingiz kerak. Nima qilish kerakligini bilish, biror narsa qilish haqida o'ylash yoki uni qilish haqida gapirish etarli emas.
Haqiqatan ham ishlaringizni bajarishingiz kerak.
Uchta boshqariladigan sirlar mavjud. Avvalo, eng muhim narsalarga e'tibor qarating. Vaqtni samarali ishlatish. Va aslida narsalarni bajarish. Ularni qanchalik ko'p foydalansangiz, qanchalik muhim bo'lsa, shuncha ko'p ish qilasiz

"Tahlil falsiyasiga" yo'l qo'ymaslik sizni bajarishdan saqlaydi. Rejalashtirish biz qilayotgan ishning muhim qismidir, ammo bu oxirgi maqsad emas. Jarayon natijalarga erishishga yo'l qo'ymang. Rejalashtirishni amalga oshiring, ammo ishni bajarish kerakligini ko'rib chiqmang.

Uchta boshqariladigan sirlar mavjud. Avvalo, eng muhim narsalarga e'tibor qarating. Vaqtni samarali ishlatish. Va aslida narsalarni bajarish. Ularni qanchalik ko'p foydalansangiz, qanchalik muhim bo'lsa, shuncha ko'p ish qilasiz