Variant 1 Akslanish nazariyasi

Variant 9
1 fazo va vaqt
Fazo va vaqtning o‘zaro bog‘liqligi tufayli ularni bir-biridan mustaqil bo‘lgan uch o‘lchovchli fazo va bir o‘lchovli vaqtga ajratib mulohaza yuritish mumkin emas. Shuning uchun to‘rt o‘lchovli fazoda sodir bo‘layotgan voqea x,Y,z koordinatalar bilan xarakterlanuvchi nuqta tarzida ifodalanadi. Bu nuqtani dunyoviy nuqta deb ataladi. , (2.3) fazoviy masofa bilan sodir bo‘lib turgan paytda esa t = t2  t1 vaqt oralig‘i bilan farqlanadi. Tabiiyki, fazosimon intervali bilan ajratilgan voqealar bir-biri bilan sabab va natija munosabatida bo‘lishlari mumkin emas. . (2.4) S mavhum kattalik bo‘lganda uni vaqtsimon interval deb ataladi fazosimon va vaqtsimon intervallar oralig‘idagi bunday chegaraviy hol amalga oshganda r = C t bo‘ladi. Ikki voqea orasidagi intervalning qiymati barcha inersial sanoq sistemasida bir xil, ya`ni Lorens almashtirishlariga nisbatan invariantdir. Bunga ishonch hosil qilish uchun Yuqoridagi zikr qilingan ikki voqea orasidagi intervalni k inersial sanoq sistemasidagi qiymatini hisoblaylik: , (2.5) 29 , , u' = u, z' = z. (2.6) ifodalarni yoza olamiz. Ularni (3) ga qo‘yib, uncha murakkab bo‘lmagan o‘zgartirishlardan sung ni hosil qilamiz. Bu ifodaning o‘ng tomoni (2.7) ifodaning o‘ng tomoniga aynan teng. Shuning uchun S = S'. Demak, ikki voqea orasidagi interval bir inersial sanoq sistemasidagi unga nisbatan to‘g‘ri chiziqli tekis harakatlanayotgan ikkinchi sanoq sistemasiga o‘tishga nisbatan invariant ekan. Bu esa, o‘z navbatida, vaqt va fazo o‘zaro bog‘liqligi, to‘rt o‘lchovli fazo-vaqt tushunchasi asosli ekanligidan dalolat beradi.
2 magnitoelektrik o’lchash asboblari
Magnit-elektr asbob yoki magnitoelektrik oʻlchash asbobi — oʻzgarmas elektr toki va kuchlanishini oʻlchash uchun moʻljallangan oʻlchash asbobi. Ishi doimiy magnitning magnit maydonlari bilan gʻaltakda oqayotgan elektr tokining oʻzaro taʼsirlashuviga asoslangan. Qoʻzgʻalmas magnit va temir oʻzak orasida aylanadigan gʻaltakli (ramkali) Magnit-elektr asbob a. Keng tarqalgan. Bu asbobda gʻaltak (ramka) ni mil bilan birga aylantiradigan kuch tok kuchiga teng. Qoʻzgʻalmas magnitli va qoʻzgʻaluvchan magnitli Magnit-elektr asbob a.lar ham bor. M.-e. a.lar tashqi magnit maydonlar va temperatura oʻzgarishlarini deyarli sezmaydi, shuning uchun aniq oʻlchaydi. Toʻgʻrilagichlar (oʻzgarmas tokni oʻzgaruvchan tokka aylantiruvchi asboblar) bilan birga Magnit-elektr asboblar oʻzgaruvchan tok zanjirlarida ishlatiladi, oʻlchash oʻzgartirgichlari bilan birga esa temperatura, bosim va boshqalarni oʻlchash mumkin.^[1]