Reaktivlar: CH3COONa yoki CH3COOK (suvsizlantirilgan); natron ohak (NaOH va CaO); bromli suv; KMnO4 ning 1% li eritmasi; distillangan suv.Jihozlar:laboratoriya shtativi; gaz chiqarish nayi o`tkazilgan probkali probirka; spirt lampa yoki gaz gorelkasi; probirkalar.Tajribani bajarish: Quruq probirkaga (probirka hajmining uchdan bir qismigacha) bir og`irlik qism suvsizlantirilgan CH3COOK yoki CH3COONa olinadi hamda ikki og`irlik qism suvsizlantirilgan natron ohak solib, probirkaning og`zini gaz chiqarish nayi o`rnatilgan probirka bilan zich berkiting va probirkani chayqatib aralashmani aralashtiring, (avvaldan aralashtirib tursangiz yanada yaxshi). Uchta probirka olib biriga suv, ikkinchisiga KMnO4ning suyultirilgan eritmasidan, uchinchisiga esa bromli suv quying. Nayning uchini suvli probirkaga tushuring. Alangani asta sekin kuchaytirib borib aralashmani qizdiring. Gaz ajralib chiqa boshlagach, suvli probirkani ajrating va uchidan chiqayotgan gazni gugurt chaqib yoqing. Alanganing rangsizligiga e’tibor bering. Alangaga chinni plastinka (tigel, kosacha) tutib, plastinkada qora kuya hosil bo`lishini kuzating. Keyin nay uchini dastlab bromli suv bor probirka ga, bir ozdan ketin undan olib KMnO4 ning eritmasi solingan probirkaga tushurib, eritma rangining o`zgarmaganligiga etibor bering.
Variant IV 1.Bir atomli fеnоllаr ularning tuzilishi va xossalari. Molekulasida kislorod atomi tutgan aromatik birikmalarni ikkiga bo‘lish mumkin: fenollar va aromatik spirtlarga. Fenollar kimyo sanoatida katta ahamiyatga ega.Olish usullari.1. Ko‘mirdan koks olish jarayonida hosil bo‘lgan smoladan fenol va o-, p-, m-krezollar ajratib olinadi. Kimyoviy xossalari.Fenol molekulasining OH guruhi kislotali xususiyatni namoyon qiladi:
1.Fenol ishqor eritmasida oson eriydi:
ArOH + NaOH ArONa + H2O
2. Fenolyatlardan oddiy efirlar olinadi:
ArONa + RI ArOR + NaI
ArONa + (CH3O)2SO2 ArOCH3 + CH3OSO2ONa
3. Fenolyatlardan murakkab efirlar olinadi:
ArONa + CH3COClArO-CO-CH3 + NaCl
