Vazirligi b. M

Jo„valarni profillash va ularni ekspluatatsiyalash

Sifatli ko„ndalang, list profilini olish maqsadida jo„vaning aktiv hosil qiluvchilarni boshqarish uchun profillanadi. Odatda jo„va bochkasini profillash yangi yoki yoyilgan jo„valar bochkasini silliqlashda valtsesilliqlash stanlarida olinadi. Jo„va bolkasining sirti ko„pincha do„nglik parabola shaklli (5.11 a - rasm) yoki egilishli (5.11 b - rasm) qilib tayyorlanadi ayrim hollarda silindirik qilinadi.

Prokatlanuvchi tasma kengligi bo„ylab deformatsiya o„chog„i taxlilidan kelib chiqib jo„valarni profillash,


W = 𝑦′ − W_𝑡 − 𝛿_п + 𝑦′′. (5.22)

(5.22) tenglamasiga ko„ra jo„vani profillashni hisoblash uchun unga tegishli ko„rsatkichlarni aniqlash zarur.

Ishchi jo„valarni egish 𝑦′ hisoblash yo„li bilan aniqlanadi. Bu hisoblarni yig„ma taxlili [3] ishda keltirilgan.

11. 
    - rasm. Do„nglik (a) va egilgan (b) jo„valarni profillash sxemasi
    

12. 
    - Qalinlistli stan yakuniy kvarto klet jo„valarining yeyilish xarakteri Jo„valarning issiq do„ngligi W_𝑡 quydagi formula bilan aniqlanadi.
    

W_𝑡 = 𝐾_𝑡𝛼_𝑡 · ∆𝑡_𝑝𝐷_𝑝 + 0,5𝛼_𝑡∆𝑡_𝑜𝑝𝐷_𝑜𝑝. (5.23)
bu yerda 𝐾_𝑡 = 0,8 … 0,9 - jo„va bochkasi kesishmasi bo„ylab hisobga olingan notekis xarorat koeffitsienti; 𝛼_𝑡 = 12 · 10⁻⁶ , 1/grad - jo„va materiallari kengayishining chiziqli xarorat koeffitsienti; 𝐷_𝑝 va 𝐷_𝑜𝑝 - ishchi va tirgakli jo„va bochkasining diametri; ∆𝑡_𝑝 va ∆𝑡_𝑜𝑝 - ishchi va tirgakli jo„va bochkalar sirtida xaroratning tushishi, QLST uchun eksperamental ko„rsatkichlar bilan aniqlanadi
∆𝑡_𝑝 = 30 … 50 , ∆𝑡_𝑜𝑝 = 5 … 12 .
Ko„ndalang turli qalinlik 𝛿_п GOST talablariga ko„ra stan o„qi bo„yicha taxlam prokatlash jarayoni turg„unligi bo„yicha teng list olish sharoitlarida aniqlanadi.
Jo„valar yeyilishini aniqlash uchun analitik bog„liqlik mavjud emas, shuning uchun QLST yakuniy kvarto kletida prokatlashning aniq sharoitlari uchun olingan tajribali ko„rsatkichlardan foydalaniladi.
Ishchi jo„va bochka maydoni (5.12 - rasm) unda ko„p yeyiluvchi list yoqlari deformatsiyalanadi, bu yon xaroratlar tushishi va qirralarga yaqin rivojlanuvchi kengayish natijasida nisbiy sirpanishning kattaligi bilan aniqlanadi. Bu maydonlarda yuqori kontakt kuchlanishlar yuzaga keladi. Bundan tashqari jo„va bochkasi markazida yeyilish huddi shunday baland, chunki taxlam kengligi bo„ylab kontakt kuchlanishlarning maksimal epyurasi o„rtada joylashgan. Ishchi jo„va yeyilishi tirgak jo„va sirtining holatiga bog„liq. Prokatlash sharoitiga ko„ra ishchi jo„vaning radial yeyilishi 100 t prokatlanuvchi list uchun 0,0127…0,038 mm ni tashkil etadi.
Tirgak jo„vaning yeyilishi ishchi va tirgakli jo„va bochkalarining aylana tezlik natijasida surilishi bilan bog„liq. Tirgak jo„va yeyilishi bir muncha simmetrik (5.12

• 
  rasm) va uning yeyilishi harakat boshida nisbatan jadal bo„ladi, keyinchalik u sezilarsiz o„zgaradi.
  

Trio stanida jo„valarni profillashni ikki hil turi uchraydi. Birinchi variantida ustki va ostki jo„valar silindirik bo„ladi, o„rta jo„va - do„ngli bo„ladi. Jo„vani ishlab chiqarishda teshiklar kattalashadi, va u maksimal ruxsat etilgan ko„rsatkichga yetganda, o„rtachasini katta do„nglikli jo„vaga almashtiriladi. O„rta jo„va do„ngligi 2…2,5 mm ga yetganda barcha jo„valar qayta jo„valanadi. Ikkinchi variant bo„yicha trio stanining pastki va ustki jo„valari do„nglik bilan tayyorlanadi,
o„rtachasi esa egilgan bo„ladi. Ishlab chiqarishga ko„ra o„rta jo„valar kam egilgani bilan almashtiriladi, so„ng do„ngligi 1,5…2,0 mm gacha bo„lgan silindirik bo„chkaga almashtiriladi. Bunday profillashda jo„valar ishga yaroqliligi jo„va bo„chkasi uzunligi bo„ylab kontakt kuchlanishning bir maromda taqsimlanishi hisobiga kamroq yeyiladi.
Duo qoralama kletida QLST jo„valarini tayyorlash odatda slindrik bo„ladi, chunki qoralama kletda prokatlash teshiklariga sezilarli ta‟sir ko„rsatadi, jo„valarni kichik qattiqligi tahlamda do„nglik profilini olishga imkon beradi, bu jo„valarda tasmalar turg„unligini ta‟minlaydi. Biroq stan taxlam shaklini yaxshilash maqsadida katta kenglik diapazoniga ega mahsulotlar uchun qoralama kletda egilgan pog„onali profillashni qo„llash tavsiya etiladi.
Yakuniy kvarto kletlarida tirgakli jo„valar slindirik yoki do„nglama shaklida tayyorlanadi, yuqori ishchi jo„va do„ngli yoki egilgan bo„ladi. (5.13 rasm) da slindrik maydonli ishchi jo„valarni profillashning egilgan sxemasi ko„rsatilgan. Bunday profillash taxlamni stan o„qi bo„ylab tutib turishga va kenglik bo„ylab cho„zish notekisligini pasaytirishga imkon beradi, bu yakuniy bo„shatishda siqishni oshiradi va list o„lchamlar aniqligini pasaytirmasdan tekislab bo„shatishni bartaraf etadi. Bunda samaradorlik 3…5 % ga ortadi, mexanik xossalar yaxshilanadi va metall sarfi 2 % ga kamayadi.
Do„nglikli profillangan trgakli jo„valar ba‟zan chuqurligi 3…4 mm uzunligi 300…500 mm bochka chekkalarida qiyshayishlar bilan tayyorlanadi. Bu kontakt bosim taqsimlanish notekisligini pasaytirish natijasida jo„vaning yuqori turg„unligini ta‟minlaydi.
Qoralama duo klet jo„valari 50XH.60XG bog„lanuvchan po„lat, magniy va nikelli cho„yandan tayyorlanadi. Kvarto yakuniy klet trgak jo„valari 50XN, 9XF po„latidan tayyorlanadi, ishchi jo„va - oqartirilgan qatlamli cho„yan yoki legirlangan cho„yandan yasaladi. Trgak jo„valarning bochka sirti qattiqligi shoru bo„yicha 40…50 birlikni, ishchi jo„valar - 70 birlikni tashkil etadi

13. 
    - rasm. 2300 stan yakuniy klet ishchi jo„vasini egib profillash sxemasi
    

So„ngi vaqtlarda ayrim stanlarda trgak jo„valar tarkibli tayyorlanadi; o„zak - bolg„alanuvchan uglerodli yoki legirlangan po„latlardan, 200…250 mm qalinlikdagi bandaj legirlangan cho„yandan tayyorlanadi.
Prokatlash jarayonida ishchi klet jo„va bochkalari yeyiladi bu ularni davriy o„zgartirishga zarurat tug„diradi. Har bir qayta jo„valashdan so„ng jo„va bochkalarini qayta silliqlash va ta‟mirlash amalga oshiriladi, bitta ta‟mir uchun metallni yechish kattaligi diametr uchun 1,5…3,0 mm ni tashkil etadi.
Jo„vani ta‟mirlash orasidagi vaqt komponenti yoki turg„unlik deb ataladi, soatda jo„valar ishlash davomiyligini yoki to„nnada prokatlanuvchi metall miqdorini xarakterlaydi. Masalan vertikal klet jo„valar turg„unligi QLST 2800 uchun 30000 t, qoralama duo klet - 80000 t, kvarto yakuniy klet ishchi jo„valari - 3000 - 4000 t, trgakli - 50000 t.
Stan texnik pasportida ko„rsatilgan bochkaning minimal diametriga erishilganda jo„valar tabiy yeyilishi bo„yicha ro„yhatdan chiqariladi va odatiy qayta eritish uchun jo„natiladi. Masalan 2800 stan kvarto yakuniy kletining gorizontal jo„valari 760 mm minimal diametrga ega

8.