Azərbaycan texniKİ universitetiNİN nəzdində baki texniKİ kolleci “ÜmumiXTİsas” fənn birliyi

Faylların atributlarla idarəsi. Faylların xüsusiyyətlərini təyin edən əlavə parametrlər 
atribut adlanır. Əməliyyat sistemi fayllarla əməliyyatları avtomatik həyata keçirərkən 
atributlar nəzərə alınır. Faylların aşağıdakı atributları mövcuddur: 
> 
R (Read-only) - “yalnız oxunan”. Bu faylları sistem vasitələri ilə yeniləşdirmək 
və ya silmək mümkün deyil. 
> 
H (Hidden) - “gizli fayl”. 
> 
S (System) - “sistem fayl”. Bu fayllar əməliyyat sistemlərində istifadə olunur 
və onları dəyişdirmək mümkün deyil. 
> 
A (Archive) - “arxivləşdirilmiş fayl”. Bu atribut hər bir faylın yaradılmasında 
təyin olunur. 
9. Windows əməliyyat sistemləri. WINDOWS əməliyyat 
sistemində tətbiq olunan yeni texnologiyalar 
Windows əməliyyat sistemi ilk dəfə 1985-ci ildə Microsoft firması tərəfindən 
yaradılmışdır. Dünyada ən çox istifadə edilən əməliyyat sistemidir. Microsoft-un ilk 
əməliyyat sistemi olan MS-DOS-dan fərqli olaraq Windows-da eyni anda bir çox əməliyyatı 
yerinə yetirmək mümkündür. 1987-1989 illərdə Windows sistemində işləyən çoxlu sayda 
güclü və rahat proqramlar yaradıldı. 1990-cı ildə yaradılmış Windows 3.0 versiyasından 
başlayaraq Windows müasir kompüterlər üçün standarta çevrildi. Windows 
- müasir kompüterlərin istifadəsində yeni imkanlar açan bir sistemdir, proqramın yerinə 
yetirilməsi üçün rahat şərait yaradır. 
IBM PC tipli kompüterlər üçün 1981-ci ildən 1995-ci ilə qədər əsas MS-DOS 
olmuşdur. Sonralar əməliyyat sistemi ilə işləməyi asanlaşdırmaq və avtomatlaşdırmaq 
məqsədi ilə klaviaturanın köməyilə əmrləri yerinə yetirən ilk proqram örtüyü - NORTON 

---

23 
COMMANDER (NC) yaradıldı. 1985-ci ildə Windows 1.0, 1990, 1992, 1993-cü illərdə 
Windows 3.0, 3.1, 3.11 qrafiki proqram örtükləri yaradıldı. Sadə, vahid istifadə 
interfeysi; çoxməsələlik; öz qurğularını diaqnostika; informasiyanı qoruma qabiliyyəti və s. 
keyfiyyətli Windows-95 əməliyyat sistemi “elektron informasiya dünyasına pəncərə” açdı. 
Windows-95 əməliyyat sistemi özündə MS-DOS və Windows örtüyünü birləşdirmişdi. MS-
DOS-dan əsas fərqi onun xarici qurğularla birgə işləməsidir. Windows-95 IBM PC tipli 
kompüterlər üçün ilk 32 mərtəbəli əməliyyat sistemidir. 1998- ci ildə Windows sisteminin 
təkmilləşdirilmiş və bir sıra yeni imkanlar əlavə edilmiş versiyası - Windows-98, sonralar 
isə Windows-2000, Windows XP, Windows Vista, Windows-NT, və s. yaradılmışdır.