Şakir Musayev

 

Şakir Musayev  

 

274

Məhkəmə tibbi ekspertizaya aid ədəbiyyatlarda məhkəmə tibbi 

ekspertiza obyekti kimi canlı  şəxslər, meyitlər, maddi sübutlar, iş 

sənədləri və ya iş materialları göstərilir. Burada nümunələrin 

obyektlərin bir növü olması barəsində ümumiyyətlə  məlumat 

verilmir. Kriminalistikada nümunələr maddi sübutlara və ya maddi 

sübut törəmələrinə aid edilir. Bu halda CPM-də olan «maddi sübut» 

anlayışına istinad olunur. Maddi sübutlara isə  aşağıdakı  əşyalar aid 

edilir: 

1. cinayət aləti olan və özlərində cinayət izi saxlayan alətlər; 

2. üzərilərinə cinayət hərəkəti yönələn əşyalar; 

3. cinayətin və cinayət işi  şəraitinin müəyyən olunmasına vasitə 

olan digər əşya və sənədlər. 

Nümunələr maddi sübutların material modeli funksiyasını icra 

edən, onların xüsusiyyətlərini  əks etdirən və cinayətin açılmasında 

işin məzmununun müəyyən olunmasına bir vasitədir. Maddi 

sübutlardan istifadə etmək mümkün və ya məqsədəuyğun olmadıqda 

nümunələrdən istifadə olunur. Məsələn, hadisə yerində tapılmış qanın 

konkret şəxsə  məxsus olub-olmamasını təyin etmək üçün bütün qan 

ləkəsini müayinə etməyə ehtiyac yoxdur, maddi sübut törəməsi kimi 

müvafiq nümunə götürüb qrup xüsusiyyətlərini müəyyən etmək 

kifayətdir. Bu nümunələrə maddi sübutların bir növü və ya onların 

törəməsi kimi baxmağa əsas verir. 

Məhkəmə-tibbi ekspertizada göstərilən mümkün nümunə  və 

obyektləri müqayisə etdikdə nümunə  mənbələrinin yalnız maddi 

sübut deyil, məhkəmə ekspertizasının hər hansı bir potensial obyekti 

– canlı  şəxslər, meyitlər, sənədlər, maddi sübutlar olmasını görmək 

olar. Görünür ki, buna görə canlı  şəxslərin, maddi sübutların, 

meyitlərin məhkəmə tibbi müayinəsi ilə birlikdə aparılan 

ekspertizalarda müqayisəli tədqiqat üçün götürülən nümunələr 

müayinə obyektlərinin bir növünə aid edilir. Lakin müqayisəli 

tədqiqat üçün nümunələrə  məhkəmə tibbi ekspertizanın müstəqil 

növü kimi baxmaq olmaz. Bu meyitlərin, canlı  şəxslərin, maddi 

sübutların ekspertizası üçün zəruri olan müayinə obyektidir. 

Müqayisəli tədqiqat nümunələri özlərində insanın, heyvanın, 

meyitlərin, material və maddələrin xüsusiyyətlərini əks etdirən və ya 

---