Firmanin (MÜƏSSİSƏNİN) İQTİsadiyyati fənni üzrə MÜhaziRƏLƏr müəllim: Rəhimova Gülsabah Vahid qızı

 2. Firmada məhsulun satışının təşkili istehsalın təşkilinin sonuncu 
mərhələsidir, mürəkkəb və çox əməktutumlu bir işin yekunudur. Məhsulun 
reallaşdırılması prosesini dörd mərhələyə bölmək olar. Birinci mərhələdə məhsulun 
göndərilməsi üçün müqavilələr bağlanır. İkinci mərhələdə məhsulun 
reallaşdırılması və firmanın anbarda məhsul qalığı planı tərtib olunur. Üçüncü 
mərhələdə istehlakçılara məhsulun yüklənib yola salınması işi həyata keçirilir. 
Məhsulun 
reallaşdırılması 
prosesi 
dördüncü 
mərhələdə-məhsulgöndərən 
müəssisənin hesablaşma hesabına pul vəsaitlərinin daxil olması ilə bitir. Firmanın 
bazardakı müvəffəqiyyətinin ən başlıca amillərindən biri-satış şəbəkəsinin düzgün 
qurulmasıdır. Belə ki, firmanın ümumi mal dövriyyəsinin həcmi və onun artım 
dinamikası, alınan gəlirin kütləsi bilavasitə satış şəbəkəsinin ölçülərindən və 
səmərəli işindən asılıdır. İstehlakçıların tələblərinin ödənilməsinin istiqamət və 
üsullarının seçilməsi firmanın satış siyasətinin əsasını təşkil edir. İstehsalçı 
firmanın satış siyasəti son istehlakçıya əmtəə axınının hərəkətini təşkil etmək üçün 
onun məqsəduyğun fəaliyyətini, bu fəaliyyətin prinsip və metodlarını əhatə edir. 
Fəaliyyətin əsas məqsədi potensial alıcının real tələbini öz məhsuluna 
istiqamətləndirmək üçün şəraitin yaradılmasıdır. Belə şəraitin yaradılmasına təsir 
edən amillərə onların həyata keçirdikləri funksiyalarla birlikdə satış siyasətinin 
elementləri, bölüşdürmə, satış və əmtəə hərəkətinin təmin edilməsidir. Satış 
siyasətinin əsas elementlərinə aşağıdakılar daxildir: 
- məhsulun tamamlanması-hazır məhsulun seçilməsi, növlərə ayrılması və 
qruplaşdırılması-bunlar da məhsulun istehlak üçün mümkünlük və hazırlıq 
səviyyəsini artırır; 

---

- məhsulun saxlanması-məhsuldan zəruri ehtiyatların yaradılması və 
saxlanmasının təşkili; 
- istehlakçılarla əlaqələr-məhsulun təhvil verilməsi üzrə tədbirlər, sifarişlərin 
sənədləşdirilməsi, ödəmə-hesablaşma əməliyyatlarının təşkili, məhsula mülkiyyət 
hüququnun sənədləşdirilməsi, firma və onun məhsulu haqqında istehlakçıları 
məlumatlandırmaq, habelə bazar haqqında informasiyanın toplanması; 
- məhsulların nəqli-onların istehsalçıdan istehlakçıya fiziki yerdəyişməsi. 
Firmada satış sisteminin təşkilinə görə birbaşa və dolayı satış fərqləndirilir.