Ishingizni ijtimoiy tarmoqlarda baham ko'ring

P2=MR2=SATC2=SMC2=LATC2.
Uzoq muddatli taklif egri chizig'i qisqa muddatli muvozanat nuqtalarini ulash orqali olinadi va ijobiy nishabga ega.
Xarajatlari pasaygan sanoat tarmoqlari
Xarajatlarning kamayishi bilan sanoatning uzoq muddatli muvozanatini tahlil qilish shunga o'xshash sxema bo'yicha amalga oshiriladi. D1,S1 egri chiziqlari - qisqa muddatda bozor talabi va taklifining dastlabki egri chiziqlari. P1 - boshlang'ich muvozanat narxi. Avvalgidek, har bir firma q1 nuqtasida muvozanatga erishadi, bu erda talab egri chizig'i - AR-MR min SATC va min LATC ga tegadi. Uzoq muddatda bozor talabi oshadi, ya'ni. talab egri chizig'i D1 dan D2 ga o'ngga siljiydi. Bozor narxi firmalarga iqtisodiy foyda olish imkonini beradigan darajaga ko'tariladi. Yangi kompaniyalar sanoatga oqib kela boshlaydi va bozor taklifi egri chizig'i o'ngga siljiydi. Ishlab chiqarishning kengayishi resurslar narxining pasayishiga olib keladi.
Amalda bu juda kam uchraydigan holat. Resurs bozori yomon tashkil etilgan, marketing ibtidoiy darajada va nisbatan rivojlanmagan hududda paydo bo'layotgan yosh sanoat misol bo'lishi mumkin. transport tizimi yomon ishlaydi. Firmalar sonining ko'payishi ishlab chiqarishning umumiy samaradorligini oshirishi, transport va marketing tizimlarining rivojlanishini rag'batlantirishi va firmalarning umumiy xarajatlarini kamaytirishi mumkin.
Tashqi tejash
Alohida firma bunday jarayonlarni nazorat qila olmasligi sababli, bunday xarajatlarni kamaytirish deyiladi tashqi iqtisodiyot(ingliz tashqi iqtisodlari). Bu faqat sanoatning o'sishi va individual firma nazorati ostida bo'lmagan kuchlar tufayli yuzaga keladi. Tashqi iqtisodlarni allaqachon ma'lum bo'lgan ichki miqyos iqtisodlaridan farqlash kerak, ular firma miqyosini oshirish va to'liq uning nazorati ostida erishiladi.
Tashqi tejamkorlik omilini hisobga olgan holda, alohida firmaning umumiy xarajatlari funktsiyasini quyidagicha yozish mumkin:
TCi=f(qi,Q),
qayerda qi- alohida firmaning mahsulot ishlab chiqarish hajmi;
Q butun sanoat mahsulotidir.
Doimiy xarajatlarga ega bo'lgan tarmoqlarda tashqi iqtisodlar mavjud emas, alohida firmalarning xarajatlar egri chiziqlari sanoat mahsulotiga bog'liq emas. Xarajatlarning ortib borayotgan tarmoqlarida salbiy tashqi iqtisodlar mavjud bo'lib, ishlab chiqarish hajmining oshishi bilan alohida firmalarning xarajatlar egri chizig'i yuqoriga siljiydi. Nihoyat, xarajatlar kamayib borayotgan tarmoqlarda ijobiy tashqi iqtisod mavjud bo'lib, u miqyosdagi daromadlarning kamayishi tufayli ichki iqtisodiy nokonomikani qoplaydi, shuning uchun ishlab chiqarish o'sishi bilan alohida firmalarning xarajatlar egri chizig'i pastga siljiydi.
Aksariyat iqtisodchilar texnologik taraqqiyotning yo'qligi sharoitida xarajatlari ortib borayotgan tarmoqlar eng tipik ekanligiga qo'shiladilar. Xarajatlari kamaygan tarmoqlar eng kam tarqalgan. Harajatlari kamayadigan va doimiy xarajatlari bo'lgan tarmoqlar o'sib, etuklashgani sari, ularning harajatlari ortib borayotgan tarmoqlarga aylanish ehtimoli ko'proq. Aksincha, texnologik taraqqiyot resurs narxlarining oshishini neytrallashi va hatto ularning pasayishiga olib kelishi mumkin, natijada uzoq muddatli taklif egri chizig'i pastga tushadi. Ilmiy-texnika taraqqiyoti natijasida xarajatlar kamayadigan tarmoqqa telefon xizmatlarini ishlab chiqarish misol bo'la oladi.
Uzoq muddatda alohida firma uchun doimiy va o'zgaruvchan xarajatlar o'rtasidagi farq yo'qoladi. Foydani oshirish uchun firma o'rtacha xarajatlarni kamaytirishga intiladi, shuning uchun uzoq muddatda ishlab chiqarish hajmining o'zgarishi bilan o'z hajmini o'zgartiradi. Grafik talqinda bu bir qisqa muddatli o'rtacha xarajatlar egri chizig'idan (masalan, ATC 1) boshqasiga (ATC 2) o'tish kabi ko'rinadi, 3-rasm. o'n.
Masshtabning ijobiy iqtisodlari bilan uzoq muddatli o'rtacha xarajat (LAC) egri chizig'i salbiy nishabga ega. Ishlab chiqarish ko'lamini ko'paytirish xarajatlari oshgan taqdirda, LAC egri chizig'i ijobiy nishabga ega bo'lib, bu miqyosdagi daromadlarning kamayishini ko'rsatadi. Shunday qilib, ishlab chiqarishni uzoq muddatli kengaytirish yoki qisqartirishni rejalashtirayotganda, firma optimal hajmni topishga va uzoq muddatli o'rtacha xarajatlarni minimallashtirishga intiladi.
Keling, raqobatbardosh sanoatdagi firmalar sonining o'zgarishi bilan uzoq muddatda firma muvozanati qanday o'zgarishini ko'rib chiqaylik. Agar qisqa muddatda narx firmaning o'rtacha umumiy qiymatidan oshsa, u holda iqtisodiy foyda olish imkoniyati sanoatga yangi firmalarni jalb qiladi. Ammo sanoatning bunday kengayishi narx tushmaguncha va o'rtacha umumiy xarajatlarga teng bo'lmaguncha mahsulot taklifini oshiradi. Aksincha, agar tovarning narxi dastlab o'rtacha umumiy xarajatlardan past bo'lsa, muqarrar yo'qotish firmalarning sanoatni tark etishiga olib keladi. Bozordagi mahsulotlarning umumiy taklifi pasayadi, narx yana o'rtacha umumiy tannarxga tenglashadi. Shu sababli, uzoq muddatda raqobatbardosh narx firmaning o'rtacha umumiy xarajatlarining minimaliga teng bo'ladi.
Mukammal raqobat sharoitida iqtisodiy foyda nolga teng bo'lganda muvozanatga erishiladi. Bunday vaziyatda ishlab chiqarish hajmini kengaytirish yoki kontraktatsiya qilish uchun hech qanday rag'bat yo'q va yangi firmalarning sanoatga kirishi va eski firmalarning uni tark etishi uchun hech qanday rag'bat yo'q.
Natijada firmaning uzoq muddatli muvozanatiga LRMC=LRAC=P sharti bilan erishiladi (3.11-rasm).
Ushbu uchlik tenglik quyidagilarni anglatadi:
1) Firmalar quvvatlardan optimal foydalanish bilan samarali ishlaydi (LRMC = LRAC). 2) Mahsulot hajmi optimal (LRMC = P) 3) Davlat resurslari optimal taqsimlanadi, chunki marjinal xarajat mahsulotga bo'lgan talabga teng (LRMC = P = D). 4) Iqtisodiy foyda nolga teng, kapitalning chiqib ketishi uchun hech qanday rag'bat yo'q (LRAC = P).
17. Mukammal raqobat: uning asosiy xususiyatlari va samaradorligi. Mahsulot talabi va mukammal raqobatchining marjinal daromadi.
Sharoitlarda mukammal raqobat raqobat yo'q, chunki sanoatda ko'plab firmalar mavjud va ularning hech biri bozor holatini o'zgartira olmaydi.

Mukammal raqobat - bozor tuzilishi, quyidagi asosiy xususiyatlar bilan tavsiflanadi:

Bozorni atomizatsiya qilish - ishlab chiqarishga ta'sir qilish uchun etarli hajm va kuchga ega bo'lmagan tovarlarni sotuvchilar va xaridorlarning ko'pligi;
Mahsulotlarning bir xilligi (standartlashtirilgan tovarlar);
Sanoatga kirish va chiqish uchun hech qanday to'siq yo'q;
Bozorning to'liq shaffofligi - xaridorlar va sotuvchilar axborotdan teng foydalanish imkoniyatiga ega.
Individual raqobatbardosh firma duch keladigan talab egri chizig'i mukammal elastik (3.1, 3.2-rasm).

Cr. individual raqobatbardosh firmaga talab Bozor talabi egri chizig'i

Foydani maksimallashtirish jarayonida firmani tanlashga ta'sir qiluvchi cheklovlardan biri bu firma tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlarga bo'lgan talabdir. Mukammal raqobat sharoitida, sanoatdagi barcha firmalar kichik va bir hil mahsulot ishlab chiqaradiganligi sababli, ularning har biri bozor narxiga ("narx oluvchi" bo'lishga) rahbarlik qilishi kerak. Bu shuni anglatadiki, har bir firma o'z mahsulotini sotadigan narx firma nazorati ostida bo'lmagan kuchlar bilan belgilanadi.
Firma qo'shimcha mahsulot birliklarini doimiy narxda sotishi mumkinligi sababli, uning mukammal raqobatbardosh marjinal daromad (MR) egri chizig'i uning mukammal elastik talab egri chizig'i bilan bir xil bo'ladi. Shunday qilib, mukammal raqobat sharoitida individual firmaning marjinal daromadi va mahsulot narxi bir-biriga teng, ya'ni. P = MR.
Mukammal raqobat bozori modeli ideallashtirilgan, normativ modeldir. Bu nomukammal raqobat bozorlarida real iqtisodiy jarayonlarning samaradorligini taqqoslash va baholashning dastlabki standartidir.
Qisqa muddatda tipik firmaning xarajatlar tarkibi STC1 va SMC1 egri chiziqlari shakliga ega. Ushbu hajmni ishlab chiqarish firmaga ijobiy iqtisodiy foyda beradi, chunki bozor narxi P1 firmaning o'rtacha qisqa muddatli xarajatlaridan STC1 dan oshadi.