Министерство высшего и средне-специального образования республики узбекистан

- tomtrli donador va tomirli rudalar ko’p tarqalmagan. Ular asosiy sulg’fidlar pirrotin, xalg’kopirit va pentlanditning ingichka o’sib borishi bilan ajralib turadi. Nikel, mis va kobalt nisbati 47 : 48 : 1.
Nikel silikatli rudalar – yumshoq va tuproqsifat ulg’trabazitning shamol tahsirida yemirilishidan xosil bo’lgan, tarkibida nikel miqdori ko’p bo’lmagan(1% gacha) lekin katta zaxirali tog’ jinslari. Bu turdagi rudalardan 15-20% nikel ajratib olinadi. GapHierit, nepuit va ferrigaluazit bu rudalar tarkibidagi asosiy minerallardir.
Silikat rudalarida nikel miqdori bahzida 0,9—1,4% oshadi. Silikat rudalari orasida birga qayta ishlanadigan temirli, kremniyli, magnezial, glinozem tarkibli rudalar ajralib turadi. Bu rudalar tarkibida nikel va kobalt nisbati 20—30:1 ga teng. Ayrim konlarda silikatli rudalar temir – nikel rudalari bilan birga joylashadi va ularda temir miqdori 50-60% gacha, nikel esa 1 —1,5%gasa yetadi. Mexanik usulda boyitib bo’lmaydigan nikel silikatli rudalari Janubiy Ural, Yangi Kaledoniya, Avstraliya, Indoneziya, Filippin, Kub, AQSH va Gretsiyada keng tarqalgan.


3. O’zining flotatsiyalanish xususiyatiga kura nikel minerallari – sulfidlari va arsenidlari – pirit va arsenopiritga yaqin. Ular uzunzanjirli yig’uvchi butil ksantogenat bilan , etil ksantogenatga ko’ra yaxshiroq flotatsiyalanadi. Pentlandit flotatsiyalanish xususiyati pirrotinning flotatsiyalanish xususiyatidan ancha yuqori. MinerallapHing flotatsiyalanishi nikelning temir va kobalt bilan bu minerallar tarkibida izomorf joylashishi darajasi, shuningdek oksidlanish darajasi bilan bog’liq.
Boshqa sulfidlarga qaraganda pentlandit va pirrotin tezroq oksidlanadi. Oksidlanish jarayonida minerallar yuzasida qiyin eruvchan uch valentli temir gidrooksidi pardasi xosil bo’ladi, va u ksantoenat ionining adsorbtsiya jarayonini oldini oladi. SHuning uchun bo’tananing aeratsiya jarayonida ishqorli muxitda ushbu minerallapHi tazyiqlanadi va xalkopirit flotatsiyalanishini oldini olish uchun shartlar yaratiladi. Bunga pentlandit va pirrotin flotatsiyalanishi past tezligi xam yordam beradi.
MinerallapHing flotatsiyalanishi ulapHi mis kuporosi bilan aktivlashtirishda oshadi, mis ionlari mineral yuzasida yig’ilib mineralning kristal panjarasi