Mövzu 6: Türkiyə 1918- ci İLDƏ

Rusiya-Türkiyə əməkdaşlığı daha da arta bilər.

  Zeytun Budağı Hərəkatının Şimali Suriyada meydana qoyduğu yeni güc tarazlığı Suriya böhranının siyasi həll mərhələsinə təsir edəcəkdir. TSQ ilə birlikdə Suriya müxalifəti də şimalda getdikcə güclənən bir aktyor kimi önə çıxır.

  Zeytun Budağı Hərəkatının İdlibdə sona çatması üçün yeddinci müşahidə məntəqəsi yaradılıb. 12-ci müşahidə nöqtəsi başa çatan kimi İdlibdə müxalifətin nəzarəti təmin edilmiş olacaq. Beləliklə, Cerablusdan Cisr Şugura qədər uzanan bir sahədə Azad Suriya Ordusu regionu ortaya çıxacaq. Türkiyə qoruması altındakı bu sahə siyasi həll masasında rejimin güzəştə getməyə daha açıq olmasını təmin edəcəkdir. Afrindən sonra Suriyadakı Rusiya-Türkiyə əməkdaşlığının da güclənməsini gözləmək olar.

  Türkiyə ABŞ və Münbiç məsələsində razılıq əldə etməzsə, mərhələli şəkildə bu şəhərdə təzyiqini artıracaq. Afrin prosesindən sonra Türkiyənin YPG ilə mübarizəsində atdığı addımlar Rusiyanın dəstəyini ala bilər. Çünki artıq hədəfdə olan YPG bölgələri, eyni zamanda, ABŞ-ın nüfuz zonalarıdır. Rusiya Suriya hökuməti və İranla yanaşı, Suriyanın şərqində ABŞ-la get-gedə qarşıdurma vəziyyəti alan rəqabət içindədir. Rejim tərəfdarı olan qüvvələr Deyr Zor bölgəsində bir neçə dəfə SDG bölgələrinə müdaxilə etmək istəsə də, ABŞ-ın sərt cavabı ilə qarşılaşıb. Ancaq Türkiyənin Münbiç üzərində təzyiqi artırması ABŞ-ın daha çox düşməsinə səbəb olacağı üçün ona qarşı olan dövlətlər tərəfindən də müsbət qarşılana bilər.

  YPG-nin Afrini itirməsilə Rusiyaya hərbi asılılığı qalmadı və təşkilat tamamilə ABŞ-ın qoruması altına keçdi. YPG Zeytun Budağı Hərəkatına yaşıl işıq yandırmasına görə Rusiyanı da cavabdeh sayır. Rusya-YPG münasibətlərində bu sınma ehtimalı da Türkiyənin Rusiya ilə əməkdaşlığını gücləndirə, Türkiyə-ABŞ gərginliyini artıra bilər.

  Rusiya Afrin məsələsində Türkiyəyə qarşı böyük təsdiqedici bir şəkil alıb. Ancaq eyni vəziyyəti Suriyadakı müttəfiqləri İran və rejim üçün söyləmək mümkün deyil. Məsələn, İran Afrin məsələsindəki mövqeyinə görə Rusiyaya qarşıdır. Bunun ən aydın ifadəsi Zeytun Budağı Hərəkatı davam edərkən Suriya hökuməti tərəfdarı və İran dəstəkli milis qüvvələrinin YPG-yə dəstək üçün Afrinə girməsidir. Yəqin bu addım Rusiyanın təsiri baş tutmadı.

  Rusiyanın Türkiyə və İran arasında tərəfsiz qalması hərbi üstünlüyü əlində saxlayan Türkiyəni önə çıxardı və Türkiyə YPG-lilərlə yanaşı, ona dəstək verən İran (şiə) milislərini də hədəfə aldı. Bu səbəbdən İranın həmləsi tamamilə boşa çıxdı.

  Rusiyanın bu davranışında Türkiyə ilə Suriya xaricində davam etdirilən əməkdaşlığın rolu mühümdür. Yəqin Rusiya Suriyada güclənən İrana qarşı Türkiyənin tarazlayıcı gücünə ehtiyac duyur. Çünki Afrindəki mənzərənin bir bənzəri də İdlibdə yaşanır. İdlibdə nəzarət məntəqələri qurmaq üçün irəliləyən Türkiyə ordusu İran dəstəkli milislərin hücumlarına məruz qalarkən Rusiyanın Türkiyə müşahidə məntəqələrinin yaradılmasını dəstəklədiyi görünür.