Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

partlayış mühitli sistemlərdən vakuumun götürülməsində; 
-
yana biləcək maddələrin quru üyüdülməsində, ələnməsində və s. 
-
partlayıcı maddələrin pnevmatik nəqlində nəql edici maddə kimi; 
-
avadanlıqların kipliyə yoxlanmasında; 
-
statik elektrikdən və yanğından mühafizə işlərində və s. 
.....
 

---

Sənaye sahələrində istehsal tələbatlarına uyğun olaraq vakuumdan istifadə 
olunur. Ən çox aşağı ( 101,3
∙
10
3
- 133Pa, yaxud 760-1mm civə süt. ) yaxud orta
( 1- 10
-3
mm civə süt. ) vakuumdan istifadə olunur.
 
Aşağıdakı hallarda təhlükəsizliyi təmin etmək üçün vakuumdan istifadə olunur: 
-
maddələrin qaynama temperaturunu aşağı həddə yönəltmək vacib olan 
texnoloji proseslərdə;
 
-
texnoloji proseslərin səmərəli və təhlükəsiz aparılması vakuum tələb edən 
aparatlarda;
 
-
maye materialların ötürülməsində;
 
-
tozyaradan tökülən maddələrin nəqlində.
 
Bəzi texnoloji proseslərdə, məsələn neft və neft məhsullarının qovulması 
prosesində qızdırma zamanı atmosfer təzyiqində parçalanma, kokslaşma, 
qətranlaşma baş verdiyindən temperaturu azaltmaq lazım gəlir. Atmosfer 
təzyiqində neftin yağ fraksiyasının qaynaması 500
0
C-dən artıq olduğu halda 8kPa 
(60mm civə süt ) vakuumda temperatur 100
0
C-dən çox azalır və fraksiyalaşma 
prosesini daha yumşaq rejimdə aparmaq mümkün olur. 
Digər proseslərdə arzuolunmaz əlavə reaksiyaların aradan qaldırılması məqsədi 
ilə vakuumdan istifadə olunur. 
Vakuum quruducu digər quruduculara nisbətən materialdan ayrılan qiymətli ( 
bəzən aqressiv ) buxarları daha yaxşı tutur. Əgər maddəni yuxarı temperaturda 
qızdırdıqda oksidləşmə baş verirsə onu vakuumda qızdırırlar. Çünki vakuumda 
daha aşağı temperatur tələb olunur. 
Ona görə də təhlükəsizliyi təmin etmək məqsədi ilə təhlükəli-partlayıcı, yanar 
və toz verici maddələrin qurudulması vakuum quruducularında aparılır. 
Aqressiv təhlükəli maddələrin qarışdırılması atmosfer təzyiqi altında 
aparılması, yaxud aşağı hissədən buraxılış qurğusu qoyularsa mayenin atılması və 

---

ya tökülməsi baş verir, ciddi təhlükə və qəza yaranar. Ona görə belə işləri 
vakuumda aparmaq məqsədəuyğundur ( eyni zamanda sifonun doldurulmasında ). 
.... Bir çox texnoloji proseslərin aparılması zamanı partlayıcı və toksiki qazların 
kənarlaşdırılması ( tullanması ) lazım gəlir. Bu proseslərin təhlükəsiz aparılması 
üçün belə qazların toplanması, istifadə olunması və yaxud yox edilməsi sistemi 
tətbiq edilir. Bu sistem fakel ( alov ) sistemi adlanir. 
Bəzi müəssisələrdə xüsusilə neftkimya sahələrində tullantı qazların miqdarı 10-
15 min m
3
/saat təşkil edir. Əgər nəzərə alsaq ki, karbohidrogenlərin alışma qatılıq 
həddi 2% ( həcmi ) təşkil edir və onların sıxlığı havanın sıxlığından böyükdür, 
onda asanlıqla hesablamaq olar ki, qısa müddət ərzində bir neçə min kvadrat metr 
ərazini partlayış təhlükəli bulud tutur. Çox güman ki, adi bir impuls güclü