İxtisas: Mexanika mühəndisliyi Müəllim: Məmmədova Esmira

Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi
Azərbaycan Texniki Universiteti
Kafedra: Enerji effektivliyi və yaşıl enerji texnologiyaları
Fakültə: Maşınqayırma və Robototexnika
Laboratoriya işi 3.
Qrup: 582A
İxtisas: Mexanika mühəndisliyi
Müəllim: Məmmədova Esmira
Tələbə: Şükürzadə Əli


Laboratoriya işi №4
Atmosfer təzyiqində havanın
izobar istilik tutumunun təyini.
İşin məqsədi:
Havanın izobar istilik tutumunun atmosfer təzyiqində və otaq temperaturuna yaxın temperaturlarda axın metodu vasitəsilə təyin olunması.
İstilik tutumu haqqında ümumi məlumat.
Qaza verilən və ya alınan istiliyi hesablamaq üçün onun istilik tutumunu bilməliyik. Verilmiş qazı 1⁰ C dərəcə qızdırmaq üçün lazim olan istilik miqdarına ümumi istilik tutumu deyilir. İstilik tutumu «C» ilə işarə edilir. Vahid miqdarda qazı 1⁰ C dərəcə qızdırmaq üçün lazım olan istilik miqdarına xüsusi istilik tutumu deyilir.

Adətən sabit həcmdə və sabit təzyiqdəki istilik tutumlarından istifadə olunur:

Ümumiyyətlə, təcrübələrdə izobar istilik tutumu hesablanır. Qaz və buxarların istilik tutumu demək olar ki, həmişə axın kalorimetrində təyin olunur. Bunun üçün oradan qaz buraxılır, kalorimetrdə isə qaza istilik verilir.

Şəkil 1. Axın kalorimetrinin sxemi.

Kalorimetrin sxemi Şəkil 1-də verilmişdir. Kalorimetrin 1 və 2 kəsiyində axın (axın qərarlaşmışdır) üçün termodinamikanın birinci qanununun tam tənliyini yazaq.

Burada q_el –kalorimetrdən keçən bir kiloqram qaza elektrik qızdırıcısı ilə verilən istilik, q_itki – 1kq qaz üçün hesablama zamanı itirilən istilikdir. Belə ki, qazın sürətləri az fərqlənir. Onda, texniki iş yerinə yetirilmir. Yəni, l_tex=0, g(h₂-h₁) fərqini nəzərə almamaq olar, çünki g(h₂-h₁) i_2-i_1.
Deməli, müvafiq hədləri yuxarıdakı tənlikdən çıxarmaq olar.
(2)
Hava öz xüsusiyyətlərinə görə atmosfer təzyiqində ideal qazlara çox yaxındır, ideal qazın entalpiyası isə yalnız temperaturdan asılıdır.
(3)
beləliklə, temperaturun son artımı üçün
(4)
Burada c_p-verilmiş temperatur intervalında orta istilik tutumudur.
(4) tənliyindən entalpiyalar fərqini (2)-də nəzərə alsaq, alarıq:
(5)
q_el və q_itki kəmiyyətləri 1 kq qaz üçün hesablanmışdır. M kq qaz üçün qızdırıcıdan verilən istilik və istilik itkiləri uyğun olaraq təşkil edir:

Onda (5) tənliyi aşağıdakı kimi olacaq:
(6)