Kalit so
’
zlar: Prinsiplilik, o'qituvchilarni rag'batlantirish, kollegiallik hissi,
sinergetik aloqa, samarali maktab menejerlari
Kirish.
Ma’lumki, ta'lim sifatini oshirish
- bu resurslarni samarali boshqarish,
monitoring qilish, baholash va ko'rib chiqish va belgilangan standartlarga javob
beradigan sifatli natijalarni ishlab chiqarish uchun transformatsiya jarayoni (ta'lim va
o'qitish) juda katta ahamiyatga ega. Robinson (1994)
1
sifatli ta’lim kafolatini tashkilot
tomonidan amalga oshiriladigan tadbirlar majmui sifatida belgilaydi.
Prinsiplilik - muvofiqlashtirish orqali o'quv rahbariyatini nazorat qiladigan bosh
direktorning yaxshi o'rnatilgan pozitsiyasidir.
2
Direktor esa o'quv rejalari, qo'shma
o'quv dasturlari va o'rta maktabning umumiy boshqaruvi uchun javobgardir. O'quv
yetakchilari bo'lgan direktorlar nazorat qilish, monitoring qilish, baholash va tarqatish
uchun mas’ul shaxs sifatida e’tirof etiladilar. Shak
-shubhasiz, o'qituvchilarni
1
Anukam, I.L, Okunamiri P.O. va Ogbonna R.N.O (2008). Ta'lim boshqaruvi, Owerri Chinashop nashriyoti.
2
Lipham va Xoeh (1990:25), Prinsipallik va funktsiyalar. Nyu-York: Harper va Row Publishers.
“
PEDAGOGS
”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-27, Issue-1, February - 2023
52
rag'batlantirish maqsadida ta'lim muammolari va zamonaviy o'qitish usullari bo'yicha
dolzarb ma'lumotlar,stipendiya va o'quv dasturlarini yetkazib berish bo'yicha eng
yaxshi amaliyotlar yo'lga qo'yilishi to'g'ridan to'g'ri direktorlar faoliyatiga borib
taqaladi.
O’zbekistonda ham aynan umumiy o’rta ta’limga e’tibor juda katta. Negaki
,
aynan maktabda olingan bilim oliy ta
’
lim muassasalariga qabul etilishda poydevor
bo
’
ladi. Bu borada Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev ham bir necha farmonlarni
amalga tadbiq etdilar
. Qaysi maktab direktori harakat qilayotgan bo‘lsa, natija
bo‘layapti. Aksincha, sharoit yaxshi bo‘la turib, o‘zgarish qila olmayotgan direktorlar
ham ko‘p”, deydi Prezident.
Shu bois Xalq ta’limi vazirligiga 1
-sentabrdan boshlab maktab direktorlarini
sertifikatlash tizimini joriy etish topshirildi. Bundan buyon direktorlikka nomzodlar
ushbu tizim orqali tanlanadi.
Sifatni muvofiqlashtirish va muvofiqlashtirishga ko'p vaqt ajratadigan kuchli
direktorlarga ega bo'lgan maktablarda sifat kafolatini ta'minlaydi.Bunda direktorlar
mavqeyi maktabda juda ko'zga tashlanadi va o'quv jarayoniga yaqin turadi. Shuning
uchun samarali direktorlar tegishli ta'limni berishi va ta'limni ta'minlash uchun doimiy
va izchil sinfga tashrif buyurishi kerak.Bu xodimlar o'rtasida umumiy majburiyat va
kollegiallik hissini uyg'otadi. Samarali maktab direktorlari vazifalari sifatida
quyidagilarni belgilashimiz mumkin.
1. O'quv yutuqlari uchun aniq belgilangan maqsadlarni olish
2. O'qitish uchun yetarli vaqt jadvalini ta'minlash, dars konspektlari va mavzu
sutkalarini muntazam tekshirish;
3. Sinfda o'qitish jarayonlarini baholash, o'quvchilarning dars o'tishlarini
aniqlash uchun doimiy ravishda kuzatib borish
4. O'qituvchilarni ish faoliyatini yaxshilash uchun motivatsiya qilish;
5. Talabalarni mukammal ishlash, texnik xizmat ko'rsatish va jismoniy
vositalardan to'g'ri foydalanish uchun bazani mustahkamlash;
6. Tinch muhitni ta'minlash uchun tartib-intizomni ta'minlash, samarali xizmat
ko'rsatish uchun o'qituvchilar salohiyatini oshirish
7. Sifatli o'qitish va ta'lim jarayonlarini yaxshilash uchun o'quv vositalari va
materiallar bilan ta'minlash.
3
Siyosat va ijtimoiy o'zgarishlar muhitida direktorning roli muhim bo'lib qolmoqda
va tobora kuchayib bormoqda. Direktor maktabga yo'l-yo'riq ko'rsatish xizmatining
asosiy rahbari hisoblanadi. Hatto sinf o'qituvchisining o'zi nima qila olishi direktorning
shaxsiyati, nuqtai nazari va rahbarlik bilimiga qarab farq qiladi. Ba'zi o'qituvchilar
shunday deyishadi: “Agar mening direktorim ota
-onalar, o'qituvchilar va o'quvchilar
3
Ostin, G. va Reynolds, D. (1990). Yaxshilangan maktab samaradorligini boshqarish: Xalqaro so'rov. Maktab
tashkiloti. 10(2), 167-178.
|