Pedagogs international research journal

Kalit so
’
zlar: Prinsiplilik, o'qituvchilarni rag'batlantirish, kollegiallik hissi, 
sinergetik aloqa, samarali maktab menejerlari 
 
Kirish. 
Ma’lumki, ta'lim sifatini oshirish 
- bu resurslarni samarali boshqarish, 
monitoring qilish, baholash va ko'rib chiqish va belgilangan standartlarga javob 
beradigan sifatli natijalarni ishlab chiqarish uchun transformatsiya jarayoni (ta'lim va 
o'qitish) juda katta ahamiyatga ega. Robinson (1994) 
1
sifatli ta’lim kafolatini tashkilot 
tomonidan amalga oshiriladigan tadbirlar majmui sifatida belgilaydi. 
Prinsiplilik - muvofiqlashtirish orqali o'quv rahbariyatini nazorat qiladigan bosh 
direktorning yaxshi o'rnatilgan pozitsiyasidir.
2
Direktor esa o'quv rejalari, qo'shma 
o'quv dasturlari va o'rta maktabning umumiy boshqaruvi uchun javobgardir. O'quv 
yetakchilari bo'lgan direktorlar nazorat qilish, monitoring qilish, baholash va tarqatish 
uchun mas’ul shaxs sifatida e’tirof etiladilar. Shak
-shubhasiz, o'qituvchilarni 
1
Anukam, I.L, Okunamiri P.O. va Ogbonna R.N.O (2008). Ta'lim boshqaruvi, Owerri Chinashop nashriyoti.
2
Lipham va Xoeh (1990:25), Prinsipallik va funktsiyalar. Nyu-York: Harper va Row Publishers.

---

“
PEDAGOGS
”
 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 
Volume-27, Issue-1, February - 2023
 
52
rag'batlantirish maqsadida ta'lim muammolari va zamonaviy o'qitish usullari bo'yicha 
dolzarb ma'lumotlar,stipendiya va o'quv dasturlarini yetkazib berish bo'yicha eng 
yaxshi amaliyotlar yo'lga qo'yilishi to'g'ridan to'g'ri direktorlar faoliyatiga borib 
taqaladi.
O’zbekistonda ham aynan umumiy o’rta ta’limga e’tibor juda katta. Negaki
, 
aynan maktabda olingan bilim oliy ta
’
lim muassasalariga qabul etilishda poydevor 
bo
’
ladi. Bu borada Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev ham bir necha farmonlarni 
amalga tadbiq etdilar
. Qaysi maktab direktori harakat qilayotgan bo‘lsa, natija 
bo‘layapti. Aksincha, sharoit yaxshi bo‘la turib, o‘zgarish qila olmayotgan direktorlar 
ham ko‘p”, deydi Prezident.
Shu bois Xalq ta’limi vazirligiga 1
-sentabrdan boshlab maktab direktorlarini 
sertifikatlash tizimini joriy etish topshirildi. Bundan buyon direktorlikka nomzodlar 
ushbu tizim orqali tanlanadi. 
Sifatni muvofiqlashtirish va muvofiqlashtirishga ko'p vaqt ajratadigan kuchli 
direktorlarga ega bo'lgan maktablarda sifat kafolatini ta'minlaydi.Bunda direktorlar 
mavqeyi maktabda juda ko'zga tashlanadi va o'quv jarayoniga yaqin turadi. Shuning 
uchun samarali direktorlar tegishli ta'limni berishi va ta'limni ta'minlash uchun doimiy 
va izchil sinfga tashrif buyurishi kerak.Bu xodimlar o'rtasida umumiy majburiyat va 
kollegiallik hissini uyg'otadi. Samarali maktab direktorlari vazifalari sifatida 
quyidagilarni belgilashimiz mumkin.
1. O'quv yutuqlari uchun aniq belgilangan maqsadlarni olish 
2. O'qitish uchun yetarli vaqt jadvalini ta'minlash, dars konspektlari va mavzu 
sutkalarini muntazam tekshirish; 
3. Sinfda o'qitish jarayonlarini baholash, o'quvchilarning dars o'tishlarini 
aniqlash uchun doimiy ravishda kuzatib borish 
4. O'qituvchilarni ish faoliyatini yaxshilash uchun motivatsiya qilish; 
5. Talabalarni mukammal ishlash, texnik xizmat ko'rsatish va jismoniy 
vositalardan to'g'ri foydalanish uchun bazani mustahkamlash; 
6. Tinch muhitni ta'minlash uchun tartib-intizomni ta'minlash, samarali xizmat 
ko'rsatish uchun o'qituvchilar salohiyatini oshirish 
7. Sifatli o'qitish va ta'lim jarayonlarini yaxshilash uchun o'quv vositalari va 
materiallar bilan ta'minlash.
3
Siyosat va ijtimoiy o'zgarishlar muhitida direktorning roli muhim bo'lib qolmoqda 
va tobora kuchayib bormoqda. Direktor maktabga yo'l-yo'riq ko'rsatish xizmatining 
asosiy rahbari hisoblanadi. Hatto sinf o'qituvchisining o'zi nima qila olishi direktorning 
shaxsiyati, nuqtai nazari va rahbarlik bilimiga qarab farq qiladi. Ba'zi o'qituvchilar 
shunday deyishadi: “Agar mening direktorim ota
-onalar, o'qituvchilar va o'quvchilar 
3
Ostin, G. va Reynolds, D. (1990). Yaxshilangan maktab samaradorligini boshqarish: Xalqaro so'rov. Maktab 
tashkiloti. 10(2), 167-178. 

---