15. Qəzəb
Ay başıqapazlı, taleyi acı –
Hər tini, dalanı əndişə ölkə,
Kolbasası halal, pivəsi hacı
Artisti, ulduzu fahişə ölkə,
Bəsdi sən danışdın, növbə mənimdi...
Bir gecə gəzişsən sən öz içində,
Ev-ev, küçə-küçə olarsan dəli.
Qadınlar görərsən kişi cildində,
Kişilər görərsən qadın kölgəli...
Şəhərin gözləri qara deyilmiş,
Gecələr bu şəhər ayrı göz taxar.
Paytaxta gecələr dodağı şişmiş,
Yerişi dəyişmiş kişilər çıxar.
41
Təzə körpü kimi namusdan keçib,
Dünəni olmayan sabahsızlar var.
Ucuz kafelərdə araqdan içib,
İnqilab axtaran allahsızlar var.
Kəsib doğradılar səni min tikə,
İtdi çörəyinin, suyunun dadı.
Ümidlər varıydı, ay yazıq ölkə,
Bəs niyə olmadı, niyə olmadı?
Su kəsən divlərin nə yaman çoxdu,
Hər yerdən boylanır evləri dam-dam.
Səndə adamların bir üzü yoxdu,
Bilmir ki, hansına tüpürsün adam.
Sevgisiz olduqca yabanlaşmısan,
Bu sərhəd-taleyi kim çəkdi sənə?
Yaman ruslaşmısan, iranlaşmısan
Osmanlı şilləsi gərəkdi sənə!
Uduzdun özünü kəndlə, şəhərlə
Ev-ev, küçə-küçə ancaq azaldın.
Dərsini bu dəfə yaxşı əzbərlə,
Bəsdi xəritədən sinifdə qaldın.
42
16. Vitrin
Mişel Uelbekə
Dünyanın bakirə çağları getdi...
Daha oksigen də saxtadır, saxta.
Dünya-dünya deyil, supermarketdi,
Hamı satıcıdır, hər yan piştaxta...
Burda şüarlar var, endirimlər var
Sevinclər bahadı, qəmlər ucuzdu.
Məsələn, necədir görün bu şüar:
“Üç əclaf istəsən biri pulsuzdu”.
Vitrinlər önündə donub qalarsan,
Şüarlar çığırar: “Məni al!“ – deyə.
Yüz metr Nəsimi dərisi alsan,
Bir şüşə Lorkanın qanı hədiyyə.
43
Burda sədaqətlər düzülüb rəfə,
Yazılıb: toxunmaq qətiyyən olmaz!
Xoruz banınacan gündə üç dəfə,
Pyotr yüz Məsihi danar, yorulmaz...
Vitrində tozlanır namuslu olmaq,
Vitrində tozlanır qeyrətli ürək.
Neyləyək, namusa sponsor tapaq,
Neyləyək, ürəyə klip çəkdirək?!
Ay dünya, hər yanı piştaxta dünya,
Ay yalançı dünya, ay saxta dünya,
Ay qərəz dünyası, ay kin dünyası,
Ay market dünyası, vitrin dünyası,
Sən şair qətlinə möhür bassan da,
Şerin kitabını bağlasan da sən.
Milyon il şairi qandallasan da,
Şeri zirzəmidə saxlasan da sən,
Bir şair nəfəsi gedib-gəlirsə,
Bir uşaq bircə bənd şeir bilirsə,
Şairlər qazacaq sənin qəbrini.
Bir gecə şairlər küçəyə çıxıb,
Sənin mərsiyəni oxuyar, market.
Bizə uzatdığın çekləri yığıb,
Sənin kəfənini toxuyar, market.
44
Bezib, qəzəblənib, hirslənib, doyub
Mən səni Eyfeldən asdıracağam.
Sənə kassalardan başdaşı qoyub,
Səni vitrinlərdə basdıracağam.
Nəyi almısansa qaytaracaqsan,
Sinənin üstünə çıxacam sənin.
Əlimin altında yalvaracaqsan,
Alnına bir şeir sıxacam sənin.
Dükanlar hamısı batacaq yasa,
Bu market dünyası iflas olacaq.
Elə çığıracaq ağrıdan kassa,
Obama eşidib bəyaz olacaq.
Yağacaq başına şeir-raketlər,
Vitrinlər söz altda dağılacaqlar.
Yetim qalacaqlar mini-marketlər,
Gəbərib qurd-quşa yem olacaqlar.
Ay pozğun dünyanın pozğun qarısı,
Dollar dodağınla heç bir şey demə.
Sənə bağlanıbdı cənnət qapısı,
Yeri, cəhənnəm ol, düz cəhənnəmə.
45
17. Mükafat
Vətən haqda şeir müsabiqəsi keçirilirdi. Birinci yerə 100
manat verirdilər. Tələbəydim, pula ehtiyacım vardı. İlk dəfə
vətən haqda şeri onda yazdım. Bu da şeir...
Yaxşı danışıram maşından, qızdan
Söz sənə gələndə susuram, vətən.
Qoy yazım, qurtarsın şeir, bir azdan,
Yenə sanacağam cəsuram, vətən.
Sənə “can” deməyə taqətim yoxdur,
Mənim bayramım yox, adətim yoxdur,
Şuşaya getməyə qeyrətim yoxdur,
Bulvara getməyə hazıram, vətən.
Mən səni yaşaya bilmirəm hələ,
Pul olsa qaçıram tez, gülə-gülə...
Bax sənə yazdığım bu şeri belə,
Mükafat naminə yazıram, vətən.
46
18. Bomj, Füzuli və ölü siçanlar
Həyat
onun gözlərində
zibillikdən tapdığı
almanın dişlək yeri qədər boş…
O hər gün tapdığı almalar qədər tox,
diləndiyi qəpiklər qədər sərxoş.
Saqqalı
qızların mini ətəklərindən uzun,
ümidsizliyindən qısa...
O
yağmurda çimər,
günəşdə qızınar.
Saçında bitlərin marşrut darısqallığı,
metro basabası var.
47
Onun üçün fərqi yoxdu
mənim, sənin, onun
Obamanın, Klintonun
gəlməsi, getməsi,
Azərbaycanın Fransaya uduzması,
Albaniyayla heç-heçə etməsi,
fərqi yoxdu qəti.
O bu şəhəri, bu məmləkəti
zibil yeşiklərilə tanıyar.
Ümid
onun üçün
bir zibil yeşiyindən
o birinə qədər məsafə...
Mikrodalğada fırlanan qrilləri görəndə düşünər
ki,
toyuqlar da məndən üz çevirir.
... çiçək dükanın önündə dayanıb
qızılgüllərə baxan bomjun
gözlərində Füzuli şeir yazır.
Nəsə düşünür bomj...
Əllərini ciblərinə salır.
Cibindən
oynamaqdan yorulub ölən siçanlar çıxır...
48
19. Veranın yuxusu
Səkinin üstündə bir qarı yatır
Saçları bulaşıb vaxtın qarına.
Parkda 10 qəpiyə tum büküb satır,
Nazimin şerinin misralarına...
Veradan tum alır qoca kişilər,
Tumlar bu dəfə də bir azca çiydi...
Çiy tumdan çırtlayıb fikirləşirlər,
“Ölmüş cavanlıqda çox gözəliydi...”
Fikirli kişilər uzaqlaşarkən,
Keçmişi düşünüb kövrəkləşirlər.
Deyingən qocalar uşaqlaşarkən,
Parkdakı adamlar seyrəkləşirlər...
49
Elə ki müştəri azalır parkda,
Torbada get-gedə tum da qurtarır –
Qarı böyrü üstə uzanır parkda,
Yorğun gözlərini yuxu aparır...
Hər gün yuxusuna bir kişi girir,
Uzunboy, mavigöz, bığlı bir adam...
Hər dəfə qarıya bir vərəq verir,
Baş əyib deyir ki, hoşca qal, balam.
Vera o yazıya gülmür,
nə də ki, –
Oturub ürəkdən ağlaya bilmir.
Çünki illərdi ki, o vərəqdəki
Yazını yadında saxlaya bilmir.
Dünən tum satanda,
kitablarının
içindən bir vərəq cırdı rus qızı.
Gözü kəlləsinə çıxdı Veranın,
“a... mənim yuxuda gördüyüm yazı”
“ VERAYA
Gəlsənə – dedi mənə,
Qalsana – dedi mənə,
50
Gülsənə – dedi mənə,
Ölsənə – dedi mənə.
Gəldim.
Qaldım.
Güldüm.
Öldüm.”
Adını şeirdə görəndə Vera,
Güldü xısın-xısın bu işə bir yol.
Bükdü 10 qəpiklik tum tökdü sonra,
Verdi müştəriyə, dedi: “çox sağ ol,
Cibin dolu olsun!”
51
20. Mono adamın gündəliyi
“İyirmi bir ildir ki, güzgüyə baxıram və həmişə eyni
sifəti görürəm. Darıxmaqdan adamın ulamağı gəlir”.
(Məşhur top-model Klaudia Şifer)
I. Səhər
Yeddidə durmaq hər səhər
sabunlu əllərlə öpmək
güzgüdəki dünənki üzü...
çaydanı beynindən
tüstü çıxanacan əsəbiləşdirmək.
stəkandakı şirinçayla öpüşmək,
əsnəmək,
ağzı havada bir qarış açıq qalmaq,
52
Pavarottiyə oxşamaq uzaqdan...
Təkrardı
evin hər bucağında əsnəmələr,
güzgüdəki dünənki üzlər,
pasportlardakı dünənki adlar,
beyni tüstülənən çayın dünənki dadı
hamısı təkrar.
bircə fincanlarımız fərqli...
8-ci mərtəbədəki mənzilimiz
Nuhdan bəri küsülüdü suynan.
Hər səhər
suya həsrət binamızın önündəki zibillikdən
“yeni ulduz” pişiklər, “azəristar” itlər
kədərli zəngulələr vurur
və aclığın bu heyvani səsindən
adamı ağlamaq tutur...
Çoxdandı bu şəhərdə bütün səhərlər
dünənin uğursuz və kədərli kopyasıdı...
– Qapını bağlayın mən getdim...
53
II. Metroda
“Biz metro relslərinə bənzəyirik.
Qovuşmağımız qeyri-mümkündür”.
(bir filmdən)
Hərdən düşünürəm
kassir qadın metrodan qocadı.
bir də, sanki, bu şəhərdə
adamlar öz ÜMİDlərindən balacadı.
Kassir qadın, məsələn,
ümidlərinin yanında
kisəsindəki qəpiklər boyda.
Ümidlərisə güman ki,
pulun kağız formasında.
“Məşədi Əzizbəyov” stansiyasında
vaqondasansa,
neçə illərdi olursansa o stansiyada
vaqonun içində
bilməlisən ki,
kimsə bir-birinə baxmaz, görməz
bir-birini.
Çünki korluğumuz
nə Homerlə qohum,
nə Borxeslə dost...
Çünki dünya
adam korluğu çəkir!
54
Vaqonlarda böyüyür dilənçi uşaqlar,
vaqonlarda qocalır kitabsatan kişilər.
mənim kimi,
sənin kimi,
onun kimi,
bizim kimi...
oksigensiz tunellərdə keçir ömür.
Ömür dedikləri ölümə qədərki tunel,
Ölüm – depoya gedən qatardan düşməmək
kimi bir şey...
– Qardaş, düşmürsənsə, icazə ver, düşək...
III. Dərsdə
“Mən çox kiçik yaşlarımdan məktəbə getməli
olduğum üçün təhsilimə ara verdim“.
(Bernard Şou)
mühazirə dinləmək zamanı keçmiş adamlardan,
həyata hazırlaşmaq, həyata...
xarici bir film kimi baxmaq
24 at gücüylə qaçan qolundakı saata.
birinci dərs bitdimi
tələbələr ayıldımı və
yuxulu professor getdimi
bufetin önündə dərd,
55
siqaret və xəcalət çəkmək.
Dərdi qıza,
siqareti dərdə,
xəcaləti isə cibindəki siçanlara,
mədəndəki sükuta bağlamaq.
Köhnə şeirlərdəki kimi
üzdə gülüb, içdə ağlamaq...
Təklik yersiz reklam kimi zəhləni tökəndə
aşiq olmaq, aşiq olmağı arzulamaq,
aşiqlik uydurmaq özündən...
Tez-tez, sürətlə qızlar sevmək
popkornlu, dönərli, fantalı qızlar.
hər gün ədalı, hər gün dünənki
hər gün yeni bir çantalı qızlar...
sevmək və mütləq ayrılmaq
ayrılmağı öyrənmək üçün sevirmiş kimi...
adamlardan daha işıqlı dəhlizləri
qara əllərə bulaşan ağ təbaşirləri,
alınlarında “MADE in SSRİ“ yazılı
müəllimləri,
dost-tanışları,
tanış dostları,
boğazdan yuxarı tostları,
boğazdan aşağı avamlığı,
gəncliyi, cavanlığı
universitetlə birgə bitirmək.
56
almadığın təhsilin haqqını verib
diplom almağı düşünmək...
Savadsız alilərin
ali savadlıları vurub keçdiyi bu şəhərdə
bütün günortalar
ucuz siqaret və çay qoxulu kafelərdə axşamı
gözlər yenə.
– Hansı kafeyə gedirik?
– Həmişəkinə....
“... bir insanın ölümü – ölümdür,
iki milyonun ölümü isə statistika“.
(E.Remark, “Qara abidə“ əsərindən)
Ofisiantların toylarına
dəvət olunacaq qədər olmuşuq əksər
kafelərdə.
Sifariş verməsək də, gətirə bilərlər lazım
olanı.
Çay içə-içə siqaretləri basdırırıq külqabında.
Çəkilənlər öldürür və ölüdür bir növ....
çəkilmiş siqaretlərə bənzəyirik
kafe-külqabılara basdırılmışıq.
57
Kim çəkir bizi?
Kimin sinəsinə düşürük görəsən?
Bilmirəm...
Kafelərdə bütün cümlələr belə başlar:
“məhləyə quş gəlib“
və belə bitər:
“bir manatım var, atışaq”
və beləcə hər gün atəşkəs pozular...
Bəlkə, quşlar adamlardan daha xoşbəxtdi?
Beləcə bitir günortalar
beləcə bütün “siqaretlər” çıxıb “külqabıdan”
gedir üzü axşama – “Kurtlar Vadisi”nə tərəf
axmaq-axmaq.
– Qaqaş, sağ ol, mən getdim.
– Tələsmə, gedərik də...
– Yox, film başlayacaq.
V. Axşam evdə
“Sahib olacağın şey budur, sahib olmayacağın şey bu...”
(“Kurtlar vadisi” teleserialından)
Axşamlar
əksər evlərdə
58
məğlub, yarımçıq kişilər
Polad Alemdarı əzbərləyir.
Əhməd də, Məmməd də, Hüseyn də
dükanı olan da, olmayan da
ağıllı da, kütbeyin də əzbərləyir.
Axşamlar
əksər evlərdə “aşka sürülür” qadınlar
anası keçəni keçənlərin,
atası seçəni seçənlərin,
“yarpağı tökülür” “dodaqdan qəlbə”cən...
Axşamlar
əksər evlərdə
qara, acı bir həqiqəti işıqlandırır ekran
ƏRLƏR BİBİOĞLUDUR
ARVADLAR DAYIQIZI...
“Bədbəxtlik nədir” sualının
ən gözəl cavabıdır bu:
birdən yatağındakının
ən yaxın qohum olduğunu anlamaq
və anlamaq ki, evsizlər ölkəsində ömürlük
evlisiniz...
Axşamlar əksər evlərdə
birnəfərlik olur ikinəfərlik çarpayılar.
Çarpayılarda belləri ilə danışır
evlilərin çoxu.
qadın sol,
59
kişi sağ böyrüynən danışır.
Çarpayının ortasındakı uçurum elə dərin ki,
dünyagörmüş bir qocanın gözləri daha dayaz...
Axşamlar belə sağollaşıb yatırlar
bu “Mister”lə bu “Missis”:
– Gülşənin əri təzə maşın alıb, mersedes...
O, oğraşdı!
VI. Nəticə
“Sən özün ol! Başqalarından onsuz da var“.
(Oskar Uayld)
Olubmu ki,
yuxudan duranda elə bilmisiniz ki, dünəndir.
eşitmisiniz ananız atanızı mətbəxdə danlayır
nəyisə süfrəyə dağıtmaq üstündə?
görmüsünüz ki, tualetin qabağında növbədir
yenə?
Məndə olub...
Olubmu ki,
metroda elə bilmisiniz ki, düşəcəyiniz stansiya
yoxdur.
Eşitmisiniz ki, kassir qadın nə vaxtsa xoş bir
söz desin?
60
Görmüsünüz ki, eskalatorun dibindəki qadının
üzündə işıq olsun?
Məndə olmayıb...
Olubmu ki,
müəllimə “qayıb” yazmaq keçsin içinizdən?
Eşitmisiniz ki, müəllim tələbəsinə vurulsun?
Görmüsünüz ki, müəllimənin geyimi dərsdən
daha maraqlıdır?
Məndə olub...
Olubmu ki,
düşünəsiz ki, bütün ucuz kafelərdə sizi
tanıyırlar?
Eşitmisiniz ki, hansısa kafedə menyular şeirlə
yazılsın?
Görmüsünüz ki, ofisiant hesabı əyməsin?
Məndə olmayıb...
Olubmu ki,
ən yalandan yazdığınız şeirlər
ciddi saydıqlarınızdan çox sevilsin?
Məndə olub...
P.S. Gündəliyin bundan sonrakı səhifələri oxunmaz
halda olduğu üçün oxuya bilmədik.
61
21. Tənasüblük
Qızlar
atanın maaşı qədər
dodaq boyası yaxar.
Atalar
belə bölər maaşlarını:
250 manat = (qaz, su, işıq pulu)+(çörək, siqaret,
yol pulu)+(bir kilo ət, bir toyuq, kontur)+
iki dodaq boyası...
62
22. Böyük Ben üçün qol və divar
Cumar üstümüzə hər gün
saatların əqrəbləri zəhərli iynələriylə.
Ömür keçər beləcə
zəhərlənmiş bədənin qanını təmizləməklə.
Qaçmaq olmur
divarlarımız və qollarımız əqrəb yuvası.
Əqrəblər, iynələr
və iri, xırda saatlar.
Zəhərlənmiş həyatlar...
Saat əqrəbinin çaldığı adamlar
qum saatının qumunda
itər, yoxa çıxar.
Nə qədər ki, Big Ben var,
əqrəblərin zəhəri bitməyəcək
və adamlar öləcək
63
saat zəhərlənməsindən.
Ax Big Ben, Big Ben,
kaftar əqrəb, zəhərin anası
saatların ulu nənəsi!
Həyatımızın divarlarından yığışdır özünü,
qollarımızın başından açıl.
Sənin həyatımızı təftiş etməyin,
Şerlok Holmsluğun, müstəntiqliyin
nə bilim böyüklüyün, “big”liyin
Kamelota and olsun ki,
müvəqqətidi, ötəridi.
Zəhərli quyruğunda nə Ekskalibur yeri var...
Sənin bu Şekspir möhürlü,
Oksford məzunu məğrurluğun,
aristokrat duruşun,
məni əsəbiləşdirir.
Kaftar saat, qoca iblis
çox səsləndirmisən
günahsızların qanı tökülən saatları.
günahın yuyulmaz
Trafalqar boyda vanna,
Temza qədər su olsa.
Nə forslanırsan,
bəlkə, elə
bizim nağılların almasını cəzb eləyib
Nyutonun başı?
64
23. Pessimizm
Adamlar nə qədər ümidlidi,
nə qədər xəbərsiz...
ümidlərinə yazığım gəlir.
Viktorina dünya, yarışma-dünya
sualların ömür uzunluğunda
hamımız məğlub.
cana gəldik ölümlərdən...
deyin, hansıdı AZADLIQ?
a) Heç biri
b) Heç biri
c) Heç biri
d) Heç biri
65
II bölüm
HÜZNTÜ
66
67
1. Tuneldə
(A) metroda dişlərim.
Adam nə qədər özüylə danışırsa içində
o qədər darıxır, sıxılır.
dünən də, bu gün də, sabah da
olmuşlar, olanlar, olacaqlar
kiçilir, bölünür, bir sükuta yığılır...
İdi tunel işıqlarını pəncərəboyu ötüb keçən
vaqon
duracaq növbəti stansiyada,
kimlərsə girəcək içəri
təklik bir neçə adamlıq çoxalacaq...
Bir azdan düşəcəm
pəhləvan tək bağlayıb dişlərimə
68
arxamca çəkəcəm
vaqonlar dolusu təkliyi yazı masama...
bayaq metroda
o
mən düşdüyüm stansiyada mindi.
Ya da əksinə
mən
onun mindiyi stansiyada düşdüm...
Hansı düzdü, dəqiqdi?
Bilmirəm...
O mindi,
mən düşdüm,
mən düşdüm,
o mindi deyə
gözüm tunel qaranlığında itən qatarda
və dişlərim qanayır...
(B) Təəssüf
Sol əli üçnəfərlik oturacağın tutacağında
qucağında qara Şanel çanta,
sağ əlində yarım içilmiş fanta
qafiyələndi gözlərimiz...
böyüdü içimdə
istifadə olunmamış bir ümid.
Gözləri işıqforun “keçin!” yaşılı,
69
dodaqları “dayanın!“ qırmızısı.
ən pisi oydu ki, şeriydi
yazmaq istəyirdim onu.
Sonra
qatar nəfəsini dərdi hardasa.
Birdən O gəldi
gözləri gözlərimdən eynəksiz...
Salamlaşdılar.
Ağzını dilinin bitdiyi yerəcən açıb güldü
yer boşaldı, oturdu.
Ümid həqiqəti görüb
ayağa durdu,
qafiyədən çıxdı gözlərimiz.
Bitdi arzunun istifadə müddəti,
arabir gözləri şeir olmaq istədi
olmadı...
o gün şeirsiz qaldım.
O gün çıxan kimi metrodan
bir təəssüf tüstülətdim evəcən...
|