Sual dünyanın siyasi xəritəsinin formalaşması Si­ya­si xə­ri­tə

Əha­li və şə­hər­lər. Öl­kə əha­li­si­nin fərq­li xü­su­siy­yə­ti Mil­­li tər­ki­bin yek­cins ol­ma­sı­dır. Əha­li­si­nin 80% ital­yan­­lar­, 13% av­ro­pa­lı­lar, 3% sar­di­ni­ya­lı­lar, 2,5% asi­ya­lı­lar, 1,5% Məq­rib və Cə­nu­bi Ame­ri­ka əha­li­si təş­kil edir. Mil­li az­lıq təş­kil edən­lər (fri­ul­lar, tri­ol­lu­lar, fran­sız­lar, slo­ve­ni­ya­lı­lar və s.) əsa­sən öl­kə­nin Alp­lar­la sər­həd böl­gə­lə­rin­də, al­ban­lar və yu­nan­lar Cə­nu­bi İta­li­ya və Sar­di­ni­ya­da ya­şa­yır­lar. İtal­yan mil­lə­ti Av­ro­pa və Asi­ya tay­fa və xalq­la­rı­nın Apen­nin ya­rı­ma­da­sı­nın yer­li əha­li­si ilə as­si­mil­ya­si­ya­sı nə­ti­cə­sin­də for­ma­laş­mış­dır. İtal­yan et­no­su­nun qə­dim əsa­sı­nı yu­nan və fi­ni­ki­ya mə­də­niy­yə­ti­nin tə­si­ri al­tın­da olan et­rusk­lar və la­tın­lar (ro­ma­lı­lar) təş­kil edir. Ro­ma ha­ki­miy­yə­ti­nin möh­kəm­lən­mə­si ro­man­laş­ma pro­se­si­nin baş­lan­ğı­cı­nı qoy­muş­dur. Ro­ma im­pe­ri­ya­sı­nın ro­man­laş­mış əha­li­si də­fə­lər­lə is­ti­la­çı mil­lət­lər və gəl­mə xalq­lar­la (yu­nan, ərəb, al­man) qa­rış­mış­lar. Ona gö­rə də öl­kə­nin şi­mal və cə­nu­bun­da ital­yan­la­rın müa­sir gö­rü­nü­şün­də müx­tə­lif et­nik xü­su­siy­yət­lər ay­dın əks olu­nur.

İta­li­ya­da 60,0 mln. nə­fər əha­li ya­şa­yır. Öl­kə­də tə­bii ar­tım 0,07%-dir. cə­nub­da tə­bii ar­tım yük­sək­dir. Öl­kə əha­li­si­nin sa­yı və struk­tu­run­da xa­ri­ci miq­ra­si­ya əhə­miy­yət­li rol oy­na­yır. Uzun il­lər İta­li­ya küt­lə­vi emiq­ra­si­ya öl­kə­si ol­muş­dur. Ha­zır­da öl­kə­dən xa­ric­də 15 mln.-dan çox ital­yan ya­şa­yır-ABŞ, Ka­na­da­, Fran­sa, Al­ma­ni­ya­, Ar­gen­ti­na, Bra­zi­li­ya­da. Müa­sir dövr­də İta­li­ya­da im­miq­ra­si­ya da sü­rət­lən­miş­dir. Öl­kə­yə gə­lən­lər ara­sın­da al­ban­lar, ərəb­lər, Bal­kan döv­lət­lə­rin­dən olan­lar çox­luq təş­kil edir. Da­xi­li miq­ra­si­ya cə­nub­da kənd yer­lə­rin­dən şi­mal­da­kı şə­hər­lə­rə is­ti­qa­mət­lən­miş­dir.

din­dar­la­rı­nın ək­sə­riy­yə­ti ka­to­lik­dir­lər. İtal­yan­­la­rın hə­yat tər­zi­nə ka­to­lik kil­sə mü­hüm tə­sir edir. əsas sə­bəb­lə­ri öl­kə­nin pay­tax­tı Ro­ma­da Va­ti­kan döv­­lə­­ti­nin yer­ləş­mə­si­dir. La­kin kil­sə qa­nun­la­rı­nın (Va­ti­­ka­­nın) heç də ha­mı­sı küt­lə tə­rə­fin­dən bir­mə­na­lı qar­şı­lan­mır.

Öl­kə­də əha­li əra­zi üz­rə qey­ri-bə­ra­bər yer­ləş­miş­dir. İta­­li­ya­nın şi­mal və mər­kəz dü­zən­lik­lə­ri ən sıx- in­ten­siv əkin­çi­lik, müx­tə­lif sə­na­ye sa­hə­lə­ri, li­man və tu­rizm. Öl­kə üz­rə or­ta sıx­lıq 1 kv.km-də 199,0 nə­fər, dü­zən­lik əra­zi­lər­də 1 kv. km-də 400-450 nə­fər təş­kil edir. Dağ­lıq ra­yon­lar­da əha­li sey­rək məs­kun­laş­mış­dır.

İta­li­ya­da, xü­su­si­lə onun şi­mal his­sə­sin­də ur­ba­ni­za­si­ya pro­se­si in­ten­siv ge­dir. Öl­kə­də əha­li­si­nin sa­yı 100 min­dən ar­tıq olan şə­hər­lə­rin sa­yı ar­tır, ye­ni şə­hər aq­lo­me­ra­si­ya­la­rı ya­ra­nır və ge­niş­lə­nir. Öl­kə əha­li­si­nin 12%-i 4 iri şə­hər­də – Ro­ma, Mi­lan, Nea­pol,Tu­rin­də ya­­şa­­yır. Tu­rin şə­hə­rin­dən Mi­la­na­dək olan əra­zi tam ur­­ba­ni­za­­si­ya­laş­mış böl­gə­dir.

SUAL 16. Italiyanın kənd təsərrüfatı və onun sahələri