Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

Bo„g„imLAR RIVOLANIShI.
Xar bir suyak tog‗ay xolatida o‘z shaklini Ola boshlagan vaqtda shu suyaklar 
orasida, ya‘ni Bo‗g‗im hosil bo‘ladigan yeularda, siurak mezenximali qismlar 
(zonalar) hosil bo‘ladi. Tog‗ay xolatidagi (Bo‗g‗im hosil qiluvchi suyak uchlaridagi) 
tomi usti pardasi oraligida (Bo‗g‗imga ta‘luqli yeuda) siurak tolali biriktiruvchi 
tukima ancha vaqtgacha saklanib turadi, ya‘ni bu tukima ikki tomondagi tog‗ay usti 
pardasini qo‘shib, ushlab turadi. Bilak suyak yepifizlari (uchlari) tog‗ay xolatidan 
suyakka aylana boshlashi natijasida biriktiruvchi to‘kima o‘z vazifasini ado etib, 
io‘kolib boradi va uning o‘rnini Bo‗g‗im bo‘shlig‗i yegallaydi. Suyak yepifizlari 
butinlay suyaklanib ketmaydi, ularning ustki kavati tog‗ay xolida saklanib kolib, 
suyaklarning Bo‗g‗im Yuzasini silliklash uchun xizmat qiladi. 
Birinchi davrda ikki suyakning tog‗ay ustki pardalari o‘rtasida vaktincha 
turgan biriktiruvchi to‘kimalar io‘kolib ketmaydi, aksincha, atrof chetdagi tolalari 
saklanib kolyadi va ulardan Bo‗g‗im xaltasi hosil bo‘ladi, keyinchalik bu xaltaning 
ma‘lum g‗ismlari kalinlashib, zarur boylamlarga aylanadi. 
Bu xilda Bo‗g‗im paydo bo‘lishi nausimon suyaklar, ya‘ni ikkilamchi io‘l bilan 
kotivchi suyaklarga xosdir. Lekin parda xolatidan suyakka o‘tuvchi, suyaklar 
o‘rtasidagi Bo‗g‗imlar (masalan, pastki yaj Bo‗g‗imi) rivo‘-lanadi. 
Parda xolatidagi Bo‗g‗imni hosil qiladigan ikki suyak o‘sib, bir-biriga yakin 
kelganda, ularning o‘rtasida bir kavat briktiruvchi to‘kima paydo bo‘ladi. Bu to‘kima 
tolalari xar ikki suyakning ustini koplagan pardalardan ayralib chikadi va bir-biri 
bilan tutashadi. Bu yesh to‘kima keyinchalik tog‗ayga aylanadi va ikki suyakni bir-
biridan (tutash suyaklanib ketmasligi uchun) ajratib turadi. Suyaklarning Bo‗g‗im 
hosil qiladigan yeulari suyaklanib bo‘lgach, bu tog‗ay io‘kolib (shimilib) ketadi-da, 
o‘rni Bo‗g‗im bo‘shlig‗lariga aylanib kolyadi. 
Kam xarakatli (yarim) Bo‗g‗imlar, karakasiz birlashmalar tamomila boshkacha 
io‘l bilan xkosil bo‘ladi. Bunday birlashmalarda bo‘lajak suyaklar ustidagi pardalar 
oraligini to‘ldirgan Yon biriktiruvchi to‘kima saklanib kolyadi, ya‘ni suyaklarni bir-
biriga tobora mustaxkamlab qo‘shib boradi. Bazan suyaklar oraligida jo‘lashgan 
(masalan, umurtka tanalari orasida) yesh biriktiruvchi to‘kima tolalari orasija tog‗ay 
moddasi aralashib kolyadi va tog‗ayga aylanadi (sinksondroz), yoki aksincha, ushbu 
biriktnruvchi tukimalar tog‗ay xolatidan o‘tib suyakka aylanishi xam mumkin 
(sinostoz).