Xələfli A. A

VI Fəsil 
BİRİNCİ HİSSƏ MAQNİT KƏŞFİYYATI 
MAQNİT AXTARIŞLARININ NƏZƏRİ ƏSASLARI 
§ 21. Əsas anlayış 
Maqnit kəşfiyyatı üsulu Yerin maqnit sahəsinin və süxurların filiz 
yataqlarının maqnit xassəsinin öyrənilməsinə əsaslanmışdır. Maqnit 
sahəsi yüklü hissəciklərin qarşılıqlı təsiri zamanı, yaxud naqildən 
keçən cərəyanın kompasın əqrəbinə təsiri ilə aşkar olunur. 
Maqnit sahəsini təsvir edən əsas vektorial kəmiyyət 


maqnit 
induksiya vektorudur. Maqnit induksiya vektorunun istiqaməti 
sahəyə gətirilmiş kompas əqrəbinin şimal qütbünə təsir edən 
qüvvənin istiqamətində yönəlir.
Maqnit induksiyasının ölçü vahidi beynəlxalq vahidlər 
sistemində BS tesladır (Tl), çöl ölçmələrində daha kiçik vahiddən 
nanotesla, (nTl ) 1 nTl = 10
-9 
Tl istifadə olunur, çünki maqnit 
induksyası mühitin xassələrindən asılıdır. 
İkinci geniş yayılmış, bir çox mühitdə müşahidə olunan maqnit 
sahəsini təsvir edən kəmiyyət


maqnit gərginliyidir. Bu kəmiyyət 
mühiti dəyişdirmədən (pozmadan) təsirini təsvir edir.
Beynəlxalq ölçü vahidlər sistemi BS –də maqiit gərginliyi 
vahidi Amper bölünsün metr (A/m), təcrübədə isə Ersted (E) milli 
ersted (mE) və daha kiçik ölçü vahidi qamma istifadə olunur: 1E= 
1000 mE=10
5
=10
3
(4

) bu vektorlar 


və 


vektorları aşağıdakı 
asılılıqla bir-biri ilə bağlıdırlar 


=



;

mühitin nisbi maqnit nü-
fuzluğudur. Bu ölçü vahidi olmayan kəmiyyət mühitin tərkib və 
vəziyyətindən asılıdır, 

-nün qiyməti hava və su üçün vahiddir. ünki 
çöl işləri həmin mühitlərdə aparılır. BS vahidlər sistemində 1nTl 
maqnit induksiyası 1 qamm maqnit sahəsinin gərginliyinə uyğun 
gəlir.