Zbekiston respublikasi

 
3.5.2. Tasmali uzatmalar 
 
Tasmali uzatma egiluvchan uzatish moslamalariga kiradi. Yetaklovchi 
1
va yetaklanuvchi 
3
shkivlardan va ularni aylanib o`tuvchi tasma 
2
dan iborat 
(3.5.5-rasm). Aylanish kuchi shkiv va tasma orasida paydo bo`ladigan ishqalanish 
kuchi evaziga paydo bo`ladi. Kerak bo`lgan ishqalanish kuchini hosil qilish uchun 
tasma tarang tortilgan bo`lishi lozim. 

---

218 
Tasmali uzatmaning quvvatni uzatish qiymati 50 kVt gacha, juda ham kam 
holatda 1500 kVt gacha bo`ladi. Tasmaning tezligi 5-50 m/s gacha, tezyurar 
uzatmalarda 100 m/s gacha yetadi.
Boshqa uzatmalar bilan birga tasmali uzatmani yuritmaning tezyurar 
bosqichida ishlatiladi.
Tasmali uzatmaning klassifikatsiyasi.
Tasmaning ko`ndalang kesimi 
bo`yicha quyidagilarga bo`linadi:
•
yassi tasmali (3.5.6-rasm, 
a
);
•
parchin tasmali (3.5.6-rasm, 
b
);
•
aylana tasmali (3.5.6-rasm, 
c
);
•
poliparchin tasmali (3.5.6-rasm, 
d
).
Zamonaviy mashinasozlikda va boshqa sohalarda parchin va poliparchin 
tasmali uzatmalar kengroq qo`llaniladi (3.5.7-rasm).
3.5.5-rasm. Tasmali uzatma. 
d
1
, d
2
–shkivlar diametri; 
ω
1
, ω
2
-shkivlarning aylanish burchak tezligi 
3.5.6-rasm. Tasmalarning ko`ngdalang kesimi 

---

219 
Oddiy tasmali uzatmalar
Tasviri
Belgilanishi 
Aylana ko`ndalang kesimli tasma 
Tasmaning ko`ndalang kesimi va shkivning 
botiqligi bir-biriga to`g`ri kelgani uchun yaxshi 
ilashishni 
ta`minlaydi 
va 
shkivni 
enini 
kamaytiradi. 
Bunday 
uzatmalar, 
asosan, 
miniatyurali 
aniq 
ishlaydigan 
avtomatik 
qurilmalarda ishlatiladi (masalan, avtomatik 
rostlash sistemalari). Tasmalar asosan rezinadan 
tayyorlanadi.