Zbekiston respublikasi

 F
0
- 
tortish kuchi, N; 
v
-tortish elementining tezligi, m/s. 
 
Elektrodvigatelning nominal quvvatini aniqlash formulasi: 
N
dv 
= N/η
 
(7.5) 
bu yerda:
N
- mashina yurutmasi uchun kerak bo`lgan quvvat, kVt; 
η
- yuurtmaning 
umumiy F.I.K. 
Yuritmaning umumiy foydali ish koeffisyenti uzatmalarning xususiy 
F.I.K.lari ko`paytmasiga teng: 
η = η
1
 η
2
 η
3
 × …× η
n
(7.6) 
Bu formula faqat quvvatni ketma-ket uzatishda to`g`ri bo`ladi. Yurutmaning 
istalgan vali tayanadigan podshipniklar parallel ishlaydi, va bitta val 
podshipniklaridagi yo`qotilagan kuchni hisobga oladigan F.I.K. (podshipniklar soni 
qancha bo`lishidan qat’iy nazar), bitta kattalik bilan ko`rsatiladi. 
Tayanchlardagi ishqalanishda sarflanadigan kuchlar koeffisyentlari 
quyidagicha:
bir juft dumalash podshipniklari uchun 
η
= 0,99-0,995;

---

260 
bir juft sirpanish podshipniklari uchun moylash sharoitlariga qarab 
η
=0,98-
0,99. 
Har xil uzatmalarning o`rtacha F.I.K. qiymatlari quyidagi jadvalda 
keltirilgan (podshipniklardagi yo`qotishlar hisobga olinmagan): 
Har xil uzatmalarning o`rtacha F.I.K. qiymatlari 
Uzatma 
Moy vannasida 
Ochiq 
Tishli 
0,96-0,98 
0,94 
Chervyakli, 
chervyakning 
kirish 
sonlari uchun: 
z=1 
z=2 
z=3 
0,7 
0,75 
0,85 
0,5 
0,6 
-- 
Zanjirli 
0,95-0,97 
0,9 
Friktsion 
0,90-0,95 
0,7-0,88 
Tasmali 
-- 
0,95-0,96 
Elektrodvigatelning nominal qiymatini aniqlangan keyin, berilgan ish 
sharoiti uchun qaysi tipdagi dvigatel kerakligi aniqlab olinadi va kataloglardan 
hisob-kitoblarimizga yaqin dvigatel tip-o`lchami tanlanadi. Bunda, ko`pincha, 
hisoblangan quvvatdan yuqori quvvatli dvigatel tanlanadi.
Kataloglarda quvvati bir xil, ammo burchak tezligi har xil bo`lgan bir necha 
tipdagi elektrodvigatellar boladi. Ular ichidan burchak tezligi kinematik sxemaga 
to`g`ri keladigan elektrodvigatelni tanlashimiz kerak. Bunda quyidagini hisobga 
olish kerak: elektrodvigatel vali qancha tez ayladigan bo`lsa uning o`lchami, massasi 
va narxi kichikroq; dvigatel vali sekin aylanadigan bo`lsa, shuncha umumiy 
uzatishlar soni kichik bo`ladi.