151
12.3 - rasm. Tezlanishni o‘lchash uchun datchik
Po‘latdan (yoki dyuraldan) yasalgan asos 6 da ikkita Sh-shaklidagi 2 va 3
o‘zaklar joylashgan. O‘zaklar orasiga ilgak 1 joylashtirilgan,
u asos bilan ikkita
yassi prujinalar 4 orqali bog‘langan. Ilgak seysmik massa xisoblanadi, ya’ni
datchikning
sezuvchi elementidir, u nisbiy siljiganda ikkilamchi o‘lchamdagi
EYuK va toklar tengsizligi xosil bo‘ladi. Shunga intilishi kerakki, o‘lchash o‘qiga
perpendikulyar bo‘lgan o‘qdagi xususiy chastota ikki barabar yuqori bo‘lishi zarur.
Datchikning chastotaviy xarakteristikalarini korreksiyalash va xususiy
chastotalarning qayd etilayotgan jarayonlarga ta’sirini yo‘qotish uchun apparatura
chiqishiga past chastotalar elektr filtri joylashtiriladi [9].
Tezlanish datchigi nafaqat sinusoidal yoki turg‘un bo‘lmagan
jarayonlarni
o‘lchashi mumkin, balki impuls xarakterdagi jarayonlarni ham o‘lchash
imkoniyatini beradi.
Impulsli jarayonlar tezlanishlar impulsning amplitudasi va davomliligi
bilan xarakterlanadi.
Datchikning amplitudaviy diapazonini boshlang‘ich havo oralig‘ini
kengaytirish xisobiga oshirish mumkin, ammo bu xolda datchikning sezuvchanligi
pasayadi. Datchikning nafaqat amplitudaviy, balki bir vaqtning o‘zida chastotaviy
diapazonini oshirish uchun yakorni asosga maxkamlovchi prujinalarni qattiqlash
bilan almashtirish va apparatura filtrini yangi xususiy
chastotalarga mos ravishda
qayta o‘zgartirishi kerak. Shuni ta’kidlash lozimki, datchik xususiy chastotasini
oshirish, uning sezuvchanligini kvadratik bog‘lanishda pasaytiradi. Masalan,
152
xususiy chastotasi 900 Gs bo‘lgan datchik, 400 Gs xususiy
chastotali datchikka
qaraganda 4 barobar kam sezuvchanlikka ega bo‘ladi.
Dostları ilə paylaş: