«xalqaro audit» fanining predmeti, ob’ekti va metodi

2.Axloq kodeksining asosiy talablari

Axloq kodeksining talablari quyidagilardir:

1. 
   
   Umumiy ma’naviy me’yor va tamoyillarga amal qilish. Auditorlar o’zining hayoti, ishlashi davomida umuminsoniy qoida va me’yorlarga rioya qilishga majbur.
   
2. 
   
   Jamiyat qiziqishlarini inobatga olish. Tashqi auditor faqat buyurtmachining emas, balki buxgalteriya hisobotidan foydalanuvchilarning barchasining qiziqishlarini inobatga olishi kerak. Mijozning soliq, sud, boshqa yuridik va jismoniy shaxslar bilan munosabatini himoya qila turib, auditor himoya qiladigan jihatlar qonuniy va adolatli bo’lishini anglashi zarur. Agarda mijozning qiziqishlari noqonuniy bo’lsa, u himoya qilishdan bosh tortishi zarur.
   
3. 
   
   Auditorning ob’ektivligi. Talab qilingan ma’lumotlarrning aniq hajmigina auditorning qaror qabul qilish, tavsiyalar berish va xulosa yozishda ob’ektiv asosi bo’lishi mumkin. Auditorlar noto’g’ri axborotni fakt sifatida oshkor qilmasligi lozim. Har qanday professional xizmat ko’rsatish davrida auditorlar vaziyatga va aniq faktlarni ob’ektiv darajada ochib berishlari zarur.
   
4. 
   
   Auditorning e’tiborliligi (ziyrakligi). Professional xizmat ko’rsatish davrida auditor maksimal darajada diqqatni tekshirilayotgan ob’ektga jalb qilishi lozim. Auditorlar o’z ishiga zayraklik va jiddiylik bilan yondashishi, auditorlik standartlariga rioya qilishi, ishni to’g’ri rejalashtirishi va nazorat qilishi hamda qo’l ostidagi mutaxassislarni muntazam tekshirib borishi zarur.
   
5. 
   
   Auditorning mustaqilligi. Auditorlik xizmati ko’rsatish natijasida tuzilgan xulosa yoki boshqa hujjatda o’zining mijoz oldidagi mustaqilligini bayon etishi lozim. Hisobot tuzish bo’yicha topshiriq qabul qilganda, auditorlar mustaqil bo’lishlari va tartiblilik, xolislik va mustaqillik tamoyillariga zid deb e’tirof etilishi mumkin bo’lgan har qanday manfaatdorlikdan erkin bo’lishi shart.
   

Quyidagi holatlar auditorlarning mustaqilligiga rahna solishi mumkin:

• mijoz tashkilotning ishi sudda bo’lsa;

  
  

• mijoz tashkilotning ishlarida auditor moliyaviy jihatdan qatnashsa;

  
  

• auditor mijoz oldida moliyaviy va mulkiy bog’liqligi bo’lsa;

  
  

• mijoz tashkilotda qarindoshlari ishlashi munosabati bo’yicha bilvosita moliyaviy jihatdan qatnashsa;

  
  

• mijoz tashkilot direktori va boshqa boshqaruv xodimlari bilan qarindosh yoki shaxsiy do’stona munosabatda bo’lsa;

  
  

• mijoz tashkilot boshqaruvida auditorning ishtiroki bo’lsa. Yuqorida ko’rsatilgan holatlarda mustaqillik tamoyili buzilgan bo’ladi.

  
  

6.