69
7-BOB. KOMPANIYA FAOLIYAT YURITAYOTGAN
MAMLAKATLARDA MENEJMENT USLUBINING XUSUSIYATLARI
7.1. Menejment uslubi
Milliy xususiyatlar, ya’ni madaniyat, psixologiya,
temperament, an’analar
ijtimoiy-iqtisodiy masalalarni tushunish va hal qilish, hamda korxonalarning samarali
faoliyati uchun zarur tashkiliy sharoitlarni yaratish usuli sifatidagi menejment
uslubiga ta’sir ko’rsatadi. Global menejerning faoliyat doirasiga turli mamlakatlarda
muloqot ko’rinishi, ishlab chiqarish munosabatlari,
muzokaralarda xulq-atvor
xususiyatlarini hisobga olgan holda zamonaviy boshqaruv usullari asosida ishni
tashkil qilish kiradi. Xalqaro menejer qabul qiluvchi mamlakatda o’z faoliyatining
dastlabki qadamlaridanoq menejment uslubi xususiyatlariga duch keladi. Global
menejment bo’yicha mutaxassislar tashqi iqtisodiy
bitimning xalqaro menejment
faoliyatining ilk davrida qiyinchiliklar keltirib chiqarishi mumkin bo’lgan yettita
asosiy elementlarini ajratadilar:
1. Yangi xorijiy sherik bilan muzokaralar muhiti. Bu yerda muzokaralar
o’tkazilayotgan mamlakatlik sheriklar ma’naviy ustunlikka ega bo’ladi. Ular
muzokaralar davrida kam xarajat qiladi va mahalliy bozor ahvoli haqidagi tezkor
axborot bilan yaxshiroq ta’minlangan.
2. Qabul qiluvchi mamlakatning madaniy va tarixiy xususiyatlari.
Ularni bilish
ishbilarmonlik muhitiga tezroq moslashishga, mahalliy iste’molchilar va yetkazib
beruvchilar bilan oson til topishga yordam beradi.
3. Qabul qiluvchi mamlakatning mafkurasi (millatchilik, islom fundamentalizmi,
xitoy patriotizmi va b.) xorijiy korxona biznesini tashkil qilish va faoliyat yuritishiga
jiddiy ta’sir ko’rsatadi.
4. Byurokratik an’analar qabul qiluvchi mamlakatda tadbirkorlik faoliyati
o’rnatilishini uzoq muddatga cho’zib yuborishi mumkin. Masalan,
Rossiyada
“Makdonalds” restoranlarini tashkil qilish haqidagi muzokaralar 10 yil atrofida
davom etgan. Ekspertlar baholashicha, 90-yillarda Xitoyda xorijiy va xitoy firmasi
o’rtasida qo’shma korxona tashkil qilish to’g’risidagi muzokaralar o’rtacha
ikki yil
atrofida davom etgan.
5. Qabul qiluvchi mamlakat qonunlari. Ular xalqaro menejer tomonidan
o’rganilgan bo’lishi va ularga qat’iy rioya qilinishi kerak.
6. Turli pul tizimlari qabul qiluvchi mamlakatda xalqaro kompaniya xorijiy
filialining faoliyatini jiddiy qiyinlashtiradi.
7. Qabul qiluvchi mamlakatda siyosiy va iqtisodiy barqarorsizlik xorijiy filial
faoliyatida kutilmagan va keskin salbiy o’zgarishlarni keltirib chiqarishi mumkin.
Bryusseldagi YEI shtab-kvartirasida osilgan plakatda YEIga a’zo-mamlakatlar
korxonalaridagi ishchi va xizmatchilarning bir-biridan
keskin farqlanuvchi milliy
xususiyatlariga duch keluvchi xalqaro menejerning qiyinchiliklari yumor yordamida
ifoda etilgan.
Umumevropa menejment uslubini yaratishga urinib ko’ring, agar:
nemislar yumorni tushunmasa,
finlar sukut saqlasa,
70
inglizlarning ovqati anglab bo’lmas aralashmalardan iborat bo’lsa,
lyuksemburgliklar yulduz kasalligiga duchor bo’lsa,
Fransuzlar rulda kutilmagan harakatlar sodir qilsa,
ispanlar mag’rur,
italyanlar xissiyot og’ushida,
gollandiyaliklar ziqna,
belgiyaliklar ish joyida o’tirmasa,
portugaliyaliklar kuvaldadan murakkabroq texnikani o’zlashtira olmasa,
shvedlar o’ta birqarashli,
greklar tashkiliy bo’lmasa,
irlandiyaliklar ichkilikni xush ko’rsa,
avstriyaliklar sabrsiz bo’lsa.
Sayyoramizda ikkita asosiy menejment uslubi: g’arbiy va sharqiy menejment
uslublari mavjud.
Dostları ilə paylaş: