Xalqaro va regional tashkilotlar, ittifoqlar va assotsatsiyalar nomi

Xalqaro va regional tashkilotlar, ittifoqlar va assotsatsiyalar nomi	Abbrevnaturasi	Tashkil qilingan yili	Shtab kvartitasi
Tinch okeani xavfsizligi Pakti (Avstraliya, Yangi Zelandiya, AQSH)	ANZYUS	1952	-
Janubi-sharqiy Osiyo davlatlari assosatsiyasi	ASEAN	1967	Bangkok
Yevropa Ittifoqi	YI	1992	Lyuksemburg
Arab davlatlari ligasi	ADL	1945	Tunis
Lotin Amerikasi iqtisodiy tizimi	LAIT	1975	Karakas
Lotin Amerikasi integratsiyasi assosatsiyasi	LAIA (LAAI)	1980	-
Atom energetikasi bo`yicha Xalqaro vakillik	MAGATE	1957	Vena
Xalqaro valyuta fondi	XVF	1944	Vashington
Shimoliy Atlantika shartnomasi tashkiloti	NATO	1949	Bryussel

Amerika davlatlari tashkiloti	ADT	1948	Vashington
Afrika birligi tashkiloti	ABT	1963	Addis-Abeba
"Islom konferensiyasi" tashkiloti	IKT	1969	Jidda
Birlashgan Millatlar Tashkiloti	BMT	1945	Nyu-York
Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti	YHXT (OBSE)	1975	Jeneva
Neft eksport qiluvchi mamlakatlar tashkiloti	NEMT (OPEK)	1960	Vena
BMTning oziq-ovqat va qishloq xo`jaligi tashkiloti	OXT (FAO)	1945	Rim
BMTning sanoatni rivojlantirish tashkiloti	YUNIDO	1966	Vena
BMTning maorif, fan va madaniyat masalalari bo`yicha tashkiloti	YUNESKO	1946	Vena
BMTning bolalarga yordam ko`rsatish jamg`armasi	YUNISEF	1946	Nyu-York

Xalqaro qizil Xoch va qizil yarim oy qo`mitasi	XQXQ	-	Jenava
Jahon sog`liqni saqlash tashkiloti	JSST	1946	Jeneva
Xalqaro mehnat tashkiloti	XMT	1946	Jeneva
Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti	EKO	1985	Tehron
Qo`shilmaslik harakati	QH	-	Jakarta
Jinoyat politsiyasining xalqaro tashkiloti	Interpol	1923	Lion
Parlamentlararo ittifoq		1889	Jeneva
Jahon sayyohlik tashkiloti	JST		Madrid
Shanxay yamkorlik tashkiloti	SHHT	1996	-
Mustaqil Davlatlar hamdo`stligi	MDH	1991	-

 

Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti (YeXXT)

 YeXHT - xavfsizlik sohasida ko`pqirrali faoliyat olib boruvchi yagona umumyevropa tashkiloti hisoblanadi.

Tashkilot o`z ishini Xelsinki yakunlovchi aktining imzolanishi bilan 1975-yilning 1-avgustida Yevropada xavfsizlik va hamkorlik kengashi (YeXHK) sifatida boshlagan va unga 35 ta davlat a’zo bo`lgan.

1994-yilda Budapeshtda bo`lib o`tgan oliy darajadagi uchrashuvda YeXHK Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti (YeXHT)ga aylantirildi. O`zining maqomiga va BMT nizomining 8-bobiga ko`ra, YeXHT mintataviy tashkilot hisoblanadi. Uning qarorlari konsensus asosida qabul qilinadi va xalqaro-huquqiy kuchga ega bo`lmagan siyosiy kelishuvlar sanaladi.

 YeXHT tarkibiga 56 ta a’zo-davlat va 9 ta hamkor davlatlar kiradi. O`zbekiston Respublikasi YeXHTga 1992-yilning 30-yanvarida a’zo bo`lgan.
Yevropa Ittifoqi (YeI)

  Millatlararo vakolatlarga ega bo`lgan xalqaro birlashma. Uning yaratilish asosida Fransiya tashqi ishlar vaziri Rober Shumanning taklifiga ko`ra, 1950-yilning 9-mayida imzolangan GFR va boshqa manfaatdor davlatlarga ko`mir va po`lat ishlab barcha sohasidagi salohiyatlardan umumiy foydalanish bo`yicha Yevropa hamjamiyatini tuzish haqidagi bayonot yotadi.

  1983-yilning 19-iyunida Shtutgartda Yevropa Ittifoqi hahidagi deklaratsiya qabul qilingan. Yevropa Ittifoqini tashkil etish haqidagi shartnoma 1992-yilning 7-fevralida Maastrixtda (Niderlandiya) imzolangan.

Hozirgi vaqtda YeIga 27 ta davlat a’zo va ularning aksariyati yagona viza maqomi (Shengen shartnomasiga) va yagona valyuta tizimi (Yevro)ga ega. 

Shimoliy Atlantika shartnomasi tashkiloti (NATO)

  Shimoliy Atlantika shartnomasi tashkiloti (NATO) 1949-yilning 4-aprelida BMT Nizomining 51-moddasiga binoan tuzilgan.

  NATO - hukumatlararo xalqaro tashkilot. Uning asosiy vazifasi - siyosiy va harbiy vositalar bilan o`z a’zolarining erkinligi va xavfsizligini himoya qilishdan iborat.

  Harbiy ittifoq sifatida alyans xavfsizlikni ta’minlash borasida dunyoda mavjud vositalarning rivojlangan tizimiga ega va Shimoliy Amerika va Yevropa xavfsizligini bog`lovchi transatlantik zveno sifatida tan olingan.

  Hozirgi vaqtda 28 ta davlat a’zo. 1994-yilda NATOning «Tinchlik yo`lida hamkorlik» dasturiga asos solingan va 2012-yilning iyul oyidan boshlab O`zbekiston ushbu dasturda ishtirok etib kelmoqda.

Davlatlar	A`zo bo`lgan yili	Davlatlar	A`zo bo`lgan yili	Davlatlar	A`zo bo`lgan yili
AQSH	1949	Daniya	1949	Polsha	1999
Angliya	1949	Islandiya	1949	Slovakiya	2004
Fransiya	1949	Kanada	1949	Sloveniya	2004
Italiya	1949	Gretsiya	1952	Bolgariya	2004
Belgiya	1949	Turkiya	1959	Ruminiya	2004
Niderlandiya	1949	Germaniya	1955	Latviya	2004
Lyuksemburg	1949	Ispaniya	1986	Litva	2004
Portugaliya	1949	Chexiya	1998	Estoniya	2004
Norvegiya	1949	Vengriya	1998	Albaniya Xorvatiya	2008

 

Islom konferensiyasi tashkloti (IKT) 

  Islom konferensiyasi tashkiloti tarkibiga 56 davlat kiradi. U 1969-yili Rabot (Marokash) da bo`lib o`tgan oliy darajadagi yig`ilishda tashkil etilgan.

  Tashkilotning asosiy maqsadi: a’zo-davlatlar o`rtasidagi islom birdamligini mustahkamlash, barcha a’zo-davlatlar va boshqa mamlakatlar bilan hamkorlik va hamfikrlilikni chuqurlashtirish uchun qulay sharoitlar yaratishdan iborat.

  Davlat va hukumat boshliqlari sammiti IKTning oliy organi hisoblanadi. U uch yilda bir marta yig`iladi va unda islom dunyosining muhim va qoldirib bo`lmaydigan muammolari ko`rib chiqiladi, IKTning umumiy siyosati muvofiqlashtiriladi. Tashqi ishlar vazirlari sessiyasi yiliga bir marta yig`iladi.

Bosh kotibiyat a’zo-davlatlar o`rtasidagi aloqani ta’minlaydi, maslahatlar o`tkazishga, fikr almashishga ko`maklashadi, a’zo-davlatlar uchun kerakli bo`lgan axborotni tarqatadi. Xalqaro islom adolat sudi IKTning bosh huquqiy organi sifatida tashkil etilgan.

 Tashkilot BMTda kuzatuvchi maqomiga ega. O`zbekistan 1996-yil 2-oktyabridan boshlab IKTning teng huquqli a’zosidir.  

Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti - EKO

 EKO - xalqaro mintaqaviy tashkilot bo`lib, a’zo-davlatlar o`rtasida iqtisodiy, madaniy va ilmiy-texnik hamkorlikni ta’minlash maqsadida tuzilgan. Uning tarkibiga 10 ta davlat kiradi. A’zo-davlatlar sonining kam bo`lishiga qaramasdan, tashkilot 350 millionga yaqin aholi yashovchi 7 mln kv.km. maydonni o`z ichiga oladi.

 EKO 1985-yilda tuzilgan va qarorgohi Tehron shahrida joylashgan. O`zbekiston EKOga 1992-yilning 28-noyabrida a’zo bo`lgan.
Shanxay hamkorlik tashkiloti - ShHT

  2001-yilning 15-iyunida Qozogiston Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi, Qirgiziston Respublikasi, Rossiya Federatsiyasi, Tojikiston Respublikasi va O`zbekiston Respublikasi rahbarlari maxsus Deklaratsiya bilan Shanxay hamkorlik tashkiloti (ShHT) tuzilganligini e’lon qildilar. Shanxay hamkorlik tashkiloti mintaqaviy tashkilot hisoblanadi.

  Eron, Hindiston, Mongoliya va Pokiston kuzatuvchi davlat, Afgoniston, MDH, va ASEAN mehmon sifatida ShHTning tadbirlarida ishtirok etadi.

  Hozirgi kunda ShHTga a’zo va kuzatuvchi davlatlar hududida 3 milliarddan oshiq aholi istiqomat qiladi va ularning umumiy maydoni Yevrosiyo materigining 61 foizini tashkil etadi.