Xarici və daxili mühit amillərinin orqanizmə patogen təsiri

MUTASİYALAR .

Təsnifat prinsipləri :

1. 
   Əmələgəlmə səbəbinə görə :
   

1. 
   Spontan (Özbaşına )
   
2. 
   Süni ( törədilmiş ) . Məs : Ultrabənövşəyi şüaların təsirindən baş verən mutasiya .
   

2. 
   Lokalizasiyasına görə :
   

1. 
   Somatik – 1 – 22 ci cüt xromosomla bağlıdırsa somatikdir .
   
2. 
   Cinsi – 23 – cü cüt xromosomla bağlıdırsa cinsidir .
   

3. 
   Morfoloji və funksional xassələrinə görə :
   

1. 
   Faydalı
   
2. 
   Ziyanlı
   
3. 
   Təzirsiz
   

4. 
   Zədələnmə səviyyəsinə görə :
   

1. 
   Gen mutasiyası – nöqtəvari mutasiya ( submolekulyar zədələnmə olur , nukleotidlərdə dəyişikliklər olur . Genin kimyəvi quruluşu , DNT – də purin və pirimidin törəmələrinin ardıcıllığı dəyişir .
   
2. 
   Xromosom mutasiyası – xromosomun strukturunda dəyişiklik əmələ gəlir . Aşağıdakı formaları var :
   

1. 
   Delesiya – seqmentin qopub düşməsinə deyilir .
   
2. 
   Dublikasiya – seqmentin ikiləşməsi .
   
3. 
   İnversiya – seqmentin öz oxu ətrafında fırlanması
   
4. 
   Translokasiya – seqmentin qopub , başqa yerə yapışmasıdır . ( 15 , 21 – ci xromosomda müşahidə olunur . Məs : Daun sindromu )
   

3. 
   Genom mutasiyası – xromosomun sayı dəyişir ( monosomiya – Şerşeviski – Terner , trisomiya – Klayn – Felter )
   

Bir gendə mutasiya varsa monogen xəstəlik , bir neçə genin xarici mühit amillərinin təsirindən baş verən xəstəliyə poligen və ya mutifaktorial irsi meylli xəstəlikdir . Məs : şəkərli diabet , allergiya , hipertoniya və s.