Xəbər bülleteni №1

         Bəkir Nərimanoğlu

Sahibkarlıq subyektləri arasında mübahisələrin məhkəmədə həlli heç də həmişə tərəflərin maraqlarına cavab vermir. Mübahisənin məhkəmə həlli tərəflər arasında konsensusun əldə olunmasına yönəlmir, hər zaman işi udan və uduzan tərəf var. Bu ona gətirib çıxarır ki, tərəflər bir qayda olaraq işgüzar münasibətləri kəsirlər. Bundan əlavə, mübahisənin məhkəmədə baxılması onun operativ həllinə heç də həmişə imkan yaratmır. Eyni zamanda müdafiə prosesinə ixtisaslı hüquqşünasların cəlbi tərəflərə böyük maliyyə məsrəflərinə başa gəlir. Bu, xüsusilə strukturunda ayrıca hüquq departamentləri olmayan kiçik və orta sahibkarlıq subyektləri üçün xarakterikdir.

İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım İctimai Birliyinin (İTYİB) ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən “Azərbaycanda kiçik sahibkarlığın inkişafına dəstək” layihəsinə aid tədqiqatında deyilir ki, bir çox xarici ölkələrdə mübahisələrin daha səmərəli həlli məqsədilə mübahisələrin həllinin alternativ üsullarından istifadə olunur: “Xarici ölkələrin təcrübəsində mübahisələrin həllinin alternativ üsullarının təsnifatı üçüncü şəxsin iştirakı və onun funksiyalarından (danışıqlar, vasitəçilik, arbitraj) asılı olaraq aparılır. Müxtəlif ölkələrdə mövcud olan fərqli təsnifatlardan çıxış edərək mübahisələrin alternativ həlli prosedurlarının bir çox növlərini sadalamaq olar: danışıqlar; vasitəçinin iştirakı ilə danışıqlar; arbitraj və ya münsiflər məhkəməsi, vasitəçilik; ekspertin müstəqil rəyi; mini-araşdırma; barışdırıcı icraat; özəl məhkəmə; “çoxqapılı məhkəmə”; məhkəmə konfransları; kompüter proqramları vasitəsilə danışıqlar və s”.

İTYİB-nin tədqiqatında deyilir ki, prosedur növlərinin çoxluğuna baxmayaraq xarici ölkələrin təcrübəsində mübahisələrin həllinin əsas alternativ formalarına bir qayda olaraq danışıqları, vasitəçiliyi və münsiflər məhkəməsini aid edirlər.