Xəbər bülleteni №15

Beynəlxalq təcrübə nə deyir?

Vergilər nazirinin müşaviri Akif Musayev “Vergilər” qəzetində dərc olunmuş məqaləsində yazır: “ABŞ təcrübəsinə əsasən, fiziki şəxsin satdığı evdən əldə etdiyi gəlirdən vergi ödənilməməsi üçün həmin şəxs bu evdə ən azı iki il yaşamış olmalıdır. Bu zaman şəxs subay olduğu təqdirdə onun vergi tutulan gəlirindən 250 min ABŞ dolları, evli olduğu təqdirdə isə 500 min ABŞ dolları miqdarında məbləğ çıxılır. Yerdə qalan məbləğ vergitutulan gəlirə daxil edilir və kapital artımı vergi dərəcəsi ilə vergiyə cəlb olunur.

ABŞ-da kapital artımı vergisi sabit dərəcə ilə — 28%-lə tətbiq olunur. Digər tərəfdən qanunvericilikdə nəzərdə tutulub ki, daşınmaz əmlak bir ildən az müddət ərzində istifadə olunarsa, əldə edilən gəlirdən müvafiq məbləğlər (250 min ABŞ dolları və ya 500 min ABŞ dolları) çıxıldıqdan sonra yerdə qalan məbləğ gəlir vergisinin dərəcələrinə uyğun qaydada vergiyə cəlb olunur. Bu zaman satışdan əldə olunan gəlirin məbləği müvafiq məbləğlərdən (250 min ABŞ dolları və ya 500 min ABŞ dolları) az və ya onlara bərabər olarsa, ondan vergi tutulmur.

Kapital artımı əmlakın satış dəyəri ilə bazar dəyəri arasındakı fərq kimi müəyyən edilir. Bazar dəyəri isə alış qiymətinin üzərinə təmir və quraşdırma xərcləri gəlməklə alınmış məbləğdən amortizasiya ayırmalarının çıxılması yolu ilə hesablanır. Kapital artımından isə müvafiq məbləğlər (250 min ABŞ dolları və ya 500 min ABŞ dolları) çıxılaraq vergiyə cəlb olunan kapital artımı müəyyən edilir.

Avropa Birliyində fiziki şəxslərə məxsus daşınmaz əmlakın alğı-satqısının vergiyə cəlb olunmasına yanaşmalar müxtəlif olsa da, onları birləşdirən xüsusiyyətlər də çoxdur. Fransada əsas yaşayış yerinin satışından əldə edilən gəlir vergiyə cəlb olunmur. Otuz il və daha çox müddətdə fiziki şəxsin mülkiyyətində olan əmlakların satışından gəlir də vergidən azaddır. Bundan başqa ölkədə əhalinin mərkəzə köçmə axınının tənzimlənməsi və uzun müddətə eyni bir yerdə yaşamalarının stimullaşdırılması məqsədilə altı ildən otuz ilə qədər dövrdə mülkiyyətdə olan əmlakın satışına reqressiv vergi dərəcəsi tətbiq olunur və vergi dərəcəsi əmlakın mülkiyyətdə olduğu hər növbəti il üçün azaldılır. Digər tərəfdən qeyri-rezident fiziki şəxslərə məxsus əmlaklarla aparılan əməliyyatların tənzimlənməsi üçün diferensial vergi dərəcələri tətbiq olunur. Ümumi vergi dərəcəsi rezidentlər üçün 19% nəzərdə tutulduğu halda (AB, İslandiya və Norvec), digər ölkələrin rezidentləri üçün 33%-dir. Qeyri-rezidentlərin əsas yaşayış yeri Fransa olmadığı üçün onlar vergitutma zamanı əsas yaşayış yeri ilə bağlı güzəştdən istifadə edə bilmirlər və yalnız Fransadakı əmlak onların mülkiyyətində on beş ildən artıq müddətdə olduqda, vergidən azad oluna bilərlər”.

İqtisadçı ekspert Qubad İbadoğlu deyir ki, fiziki şəxs olan əmlak sahibinə məxsus mənzil satılarkən ora onun daimi yaşayış yeri olmayıbsa, istənilən halda gəlir vergisi ödəyəcək: “Lakin burda əsas çətinlik gəlir vergisi tutulacaq bazanın hesablanması ilə bağlıdır, çünki bunu bilmək üçün xərclərin də uçotu aparılmalıdır. Hazırkı şərtlərlə isə bu mümkünsüzdür.

İkincisi, dünya praktikasında nəzər salanda görəcəyik ki, bu məqsədlə tətbiq olunan gəlir vergisi, xüsusilə də fiziki şəxslər üçün, Azərbaycanda çox yüksək müəyyənləşdirilib. Fiziki şəxslər üçün onun dərəcəsi 14, kommersiya təşkilatları üçün 20 faiz nəzərdə tutulur. Nəhayət, satılan əmlakın ƏDV-yə cəlb edilməsi mexanizmi də dəqiq deyil. Ümumiyyətlə ƏDV-nin tətbiqi gəlir vergisinin də yığım səviyyəsinə təsir edə bilər. Odur ki, belə əməliyyatların ƏDV-dən azad edilməsi daha düzgün olardı”.

“MBA Group” konsaltinq şirkətinin baş direktoru Nüsrət İbrahimov isə deyir ki, Azərbaycanda daşınmaz əmlakın satışından vergi tutulması bazarın fəallığına mənfi təsir göstərəcək. O hesab edir ki, həmin verginin tətbiqi onsuz da son vaxtlar passiv olan Bakının daşınmaz əmlak bazarında aktivliyin daha da azalmasına gətirib çıxaracaq: “Ötən illə müqayisədə daşınmaz əmlak bazarında təkliflərin sayı 15-18 faiz azalıb. Həmin gəlir vergisinin tutulmasından sonra isə onların sayı daha da azalacaq”.

Akademik Tofiq Hacıyev dəm qazından boğularaq vəfat edib

27.11.2015

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Dilçilik İnstitutunun direktoru akademik Tofiq Hacıyev vəfat edib. APA-nın məlumatına görə, akademik noyabrın 27-si səhər saatlarında yaşadığı evin hamamında dəm qazından zəhərlənərək dünyasını dəyişib.

Tofiq Hacıyev 1 may 1936-cı ildə Cəbrayıl rayonunun Soltanlı kəndində anadan olub. Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində təhsil alıb, sonra dilçilik ixtisası üzrə aspiranturada oxuyub. 1962-ci ildə namizədlik, 1969-cu ildə doktorluq dissertasiyaları müdafiə edib.

1962-1968-ci illərdə Azərbaycan Pedaqoji Dillər İnstitutunda işləyib. 1969-cu ildən Azərbaycan Dövlət Universitetinin Azərbaycan dilçiliyi kafedrasında çalışmağa başlayıb. 1970-ci ildən türkologiya kafedrasının professoru, 1984-cü ildən həmin kafedranın müdiri olub.

1993-cü ildə Azərbaycan Respublikasının maarif naziri vəzifəsində işləyib.

“Şöhrət” ordeni laureatı, Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimidir.