Xii bob. Rostlanuvchi obyektlar 12. 1- §. Rostlanuvchi obyektlarning xossalari

12.2- §. 0 ‘Z -0 ‘ZIDAN TO‘G‘RILANISH XUSUSIYATI.
STATIK, ASTATIK VA NOTURG‘UN OBYEKTLAR

Obyektning g‘alayon paydo bo‘lganidan so‘ng odam yoki Avtomat rostlagich yordamisiz yana muvozanat holatiga qaytish xususiyati о ‘zo ‘zidan to‘g ‘rilanish deyiladi. 0 ‘z-o‘zidan to ‘g‘rilanishning sonli qiymati o‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish darajasi (koeffitsiyenti) va tarqalish tezligi orqali baholanadi.

O‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish darajasi p g‘alayonlovchi ta’sirning shu ta’sir natijasida sodir bo’ladigan rostlanuvchi kattalikning chetga chiqishiga bo‘lgan nisbatiga teng:

bu yerda: — obyektdagi modda yoki energiyaning nisbiy qo'shilishi; — obyektdagi modda yoki energiyaning nisbiy ayirmasi sarfi; gΔ — rostlanuvchi
obyektdagi ko‘rilayotgan vaqt mobaynida yoki energiyaning qo‘shilishi va arfming
nisbiy ayirmasi; Δα — rostlanuvchi obyektning nisbiy chetga chiqishi; o‘z-o‘zidan
to‘g‘rilanish darajasi oichovsiz kattalik.
Chiziqli obyektlar uchun ρ = const o‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish koeffitsiyenti kirish signalining ko‘rilayotgan o‘tish kanali bo‘yicha obyektning kuchayish koeffitsiyentiga teskari kattalikdir. Shuning uchun, ρ qancha katta boisa, rostlanuvchi obyektning bir qiymatli g‘alayonlovchi ta ’sir kuchidagi qoldiqli chetga chiqishi shuncha kichik bo’ladi.
O‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish qobiliyatiga ega boim agan (p = 0) obyektlar
neytral yoki astatik deyiladi. G ‘alayonlovchi ta ’sir boim asa, bunday obyektlar rostlanuvchi kattalikning istalgan qiymatida muvozanat holatda boladi. Agar muvozanat holati buzilsa, rostlanuvchi kattalikning o‘zgarish tezligi g‘alayon kattaligiga to‘g‘ri mutanosib bo’ladi. O‘z -o‘zidan to‘g‘rilanish rostlanuvchi obyektning kirishida ham, chiqishida ham mavjud bo’lishi mumkin. Nollik qiymatidan tashqari, u musbat yoki manfiy bo’lishi mumkin.
O‘z-o‘zidan to‘g‘rilanishi m aium (p < 0) qiymatga ega bo’lgan obyektlar modda yoki energiyaning berilishi va iste’moli o ‘rtasidagi tenglikni tiklash qobiliyatiga ega. Bunday obyektlar turg‘un yoki statik deyiladi.
Agar o‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish darajasi p = bo’lsa, obyekt ideal o‘z o‘zidan to‘g‘rilanishiga ega bo’ladi. Bu, demak, obyekt o‘zining muvozanat
holati va rostlanuvchi kattaligining o‘zgarmas qiymatini har qanday g‘alayonlovchi ta’sirlar qiymatida ham saqlab qoladi.
O‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish (p < 0) bo’lmagan obyektlarning statsionar
rejimi muvozanat holati buzilganda qayta tiklanmaydi. Bunday obyektlar