Xii bob. Zamonaviy maktabda individuallikka yo'nalishlantırılgan ta'lim jarayoni

---

XII bob. Zamonaviy maktabda individuallikka yo'nalishlantırılgan ta'lim 

jarayoni 

 12. 1 Individual yo'nalishlantırılgan jondasıw asosida ta'lim muhiti 

loyiharoq.  

Turli darajadagi o'quvchilarning yakka-yolg'iz rivojlanishna pedagogik -psixologik 

ta'sir etishlik : iste'dodli, normal, farqli yordamga muxtoj. 

 Talabalarding ta'lim mazmunini o'zlashtirish dagi faoliyati har xil ta'lim 

shakllarinda amalga oshiriladi, ularning mohiyati turli omillar bilan aloqador : 

mashqding maqsadi va vazifalari ; o'qishga qabul qilingan talabalar soni ; 

individual o'qish jarayonining xususiyatlari ; talabalar ishlaydigan joy va vaqt ; 

darsliklar va o'qish qo'llanmalar bilan ta'minlashlik va boshqalar. 

 Didaktikada mashqding tashkiliy shaklin belgilashga harakat etiladi. 

 Eng oqilona yondoshuv I. M. Cheredova o'qitishding tashkiliy shakllarin 

aniqlashga. Mavzuning barqaror aloqalari tizimini qamrab olgan ichki shakl va 

tuzilmalik bo'lim sifatida shaklni falsafiy tushinishga asoslanib, u o'qitishding 

tashkiliy shaklin o'qish jarayonining maxsus tuzilishi sifatida belgilaydi, uning 

mohiyati uning manosi, usullari, texnikasi, vositalari, o'quvchilar faoliyati turlari 

bilan belgilanadi. Bu dizayn muayyan o'qish materiali ustida ishlayotganda 

o'qituvchi va talabalar o'rtasidagi o'zaro munosabatlar jarayoni bo'lgan ichki 

tuzilmalik bo'lak dir. 

 Binobarin, o'qitish shakllari o'qituvchining boshqarish faoliyati va o'quvchilarning 

nazorat etiladigan o'qish faoliyati kombinatsiyasida amalga oshiriladigan o'qish 

jarayonining segmentlarini loyihalashtirish deb tushunilishi zurur, bu o'qish 

materialining o'ziga xos tarkibin o'zlashtirish va ishga layoqatlilik usullarini 

o'zlashtirish dir. 

 O'qish jarayoni xolos tuzilmalik bo'limlarding qo'shilishi va o'zaro ta'sirini 

taminlaydigan integrativ rollar bajaradigan tashkiliy tashqi ko'rinishlar qirg'oqlari 

amalga oshiriladi. O'qish materiallari va bir-birini to'ldiruvchi vositalar qirg'oqlari 

talabalar va o'qituvchilar o'rtasidagi aloqa asosida birlashtirilgan tashqi 

ko'rinishlarning kombinatsiyasi o'qishding tashkiliy tizimini tashkil etadi. 

 O'qitish shakli o'qituvchining rahbarligi ostida talabalarding ishini tashkil etish 

shaklin bildiradi, quyidagilar bo'lishi mumkin : 

 • jamoalik ; 

 • guruh ; 

 

 • individual ; 

 O'qitish shakli yo'naltirilgan tashkilotding organik birligi sifatida amalga oshiriladi 

: 

 • tarkib ; 

 • o'quv qurollari ; 

 • o'qitish usullari ; 

 Yakka-yolg'iz ta'lim tizimsi boshlang'ich jamiyatda tajribani bitta odamnan 

boshqasina, yoshi kattanen yoshqa o'tkazish sifatida rivojlangan. Yozuvning paydo 

bo'lishi bilan, klanning oqsoqoli yoki ruhoniy o'zlar tajribasi bilan bo'lajak vorisiga 

belgi qo'yib, u bilan individual munosabatte bo'ldi. 

---

 Ilmiy bilimlarning rivoji va keng doira dagi odamlar uchun ta'lim olish 

imkoniyatlarining yiriklashuvi bilan individual ta'lim tizimsi o'ziga xos tarzda 

individual -guruh tizimiga aylandi. O'qituvchi hali ham 10 -15 kishiga dars berdi. 

Birinchisiga materialni aytib, u mustaqil ishlash uchun topshiriq berdi va 

boshqasina, uchunchi qismiga o'tdi. Ikkinchisi bilan ishlashdi tugatgannan so'ng, 

o'qituvchi avvalgisi'ga qaytdi, topshiriqni tekshirdi, materialding yangi qismini 

tuzdi, topshiriq berdi ham boshqa, talabaning o'qituvchina ko'ra, ilm-fan, 

hunarmandchilik yoki san'atdi o'zlashtirganiga qadar. 

 12. 2. Ta'lim jarayonida rivojlantirishchi muhittı tashkil etish (konkurslar,