Xirurgik kasalliklar

Instrumental  tekshirish  usullari.  O’tkir  ichak  tutlishi  bilan  bemorlarga 

tashxis qo’yishda rentgenologik tekshirish katta axamiyatga ega. Rentgenologik 

tekshirish  ichak  tutilib  qolishining  xarakterini  va  darajasini  aniqlashga  imkon 

beradi. 

Ichak  tutilishida  rentgenologik  tekshiruv  asosini  (kontrast  moddalar 

qo’llamasdan)  ichak  qovuzloqlarida  el  va  suyuqlik  satxlarini  (Kloyber 

kosachalari)  aniqlash  mumkin.  Rentgenologik  tekshiruvida  normada  qorin 

bo’shlig’i gomogen qorong’ilashgan, faqat chap diafragma ostida me’daning gaz 

pufagi  va  undagi  suyuqlik  sathini  ko’rish  mumkin;  chambar  ichakning  chap 

yarmi ham odatda ozrok miqdorda gaz tutadi. Ingichka ichak qovuzloqlarida gaz 

bo’lmaydi. 

Kloyber  kosachalarini  aniqlash  uchun  bemorni  vertikal  holatda  turganda 

tekshirish kerak. Biroq bemor ahvolining og’irligidan hamma vaqt bunga imkon 

bo’lavermaydi.  Bunday  hollarda  tekshirishni  lateropozitsiyada  o’tkazish,  ya’ni 

bemorni  o’ng  yoki  chap  yonboshi  bilan  yotgan  holatida  tekshirish  maqsadga 

muvofiq, bunda rentgen nurlari orqa tomondan yunaltirilishi lozim. 

Kloyber kosachalarini joylashishi va shakliga qarab ichak tutilishini joyini 

aniqlash  mumkin.  To’siq  ingichka  ichakda  bo’lsa  Kloyber  kosachalari  kichik 

bo’lib,  suyuqlik  sathining  gorizontal  kengligi  uning  ustidagi  gazning  vertikal 

o’lchamidan  uzun  bo’ladi.  Gaz  fonida  shilliq  qavat  burmalari  yaxshi  ko’rinadi 

(Kerkring  burmalari).  Ular  spiral  shakllga  ega  bo’ladi.  Kloyber  kosachalari 

ko’proq qorin bo’shlig’ining o’rtasida joylashgan bo’lib, soni ko’p bo’ladi. 

Yo’g’on ichak tutilishida Kloyber kosachalari qorin bo’lig’ining chetlarida 

joylashib,  soni  kam  bo’ladi.  Suyuqlik  sathining  gorizontal  kengligi  uning 

ustidagi gazning vertikal o’lchamidan qisqa. 

Dinamik  ichak  tutilishida  gorizontal  suyuqlik  sathilar  ham  ingichka,  ham 

yo’g’on ichakda bo’ladi. 

---

 

427 

 

 

 

92-rasm. Kloyber kosachalari 

 

Ayrim hollarda rentgenkontrast tekshiruv qilish lozim bo’ladi. Ularga kam 

invaziv irrigoskopiya va yarimstakanli bariy sinamasi kiradi. 

Bu  tekshiruvlardan  tashqari  zond  orqali  enterografiya  qilish  ham  mumkin. 

Bunda  kontrast  modda  to’g’ridan-to’g’ri  o’n  ikki  barmoqli  ichakka  tushadi  va 

oshqozonda kontrast moddani turib qolishlardan ozod qiladi. 

Hozirgi  kunda  o’tkir  ichak  tutilishi  tashxisi  qo’yishda  ultratovush 

tekshiruvlari  (UTT)  qo’llanilyapti.  UTT  da  ichak  bo’lig’ida  ichak  maxsuloti 

yig’ilib qolganini aniqlash mumkin. 

Qonni  tahlil  qilganda  degidratatsiya  va  gemokontsentratsiya  belgilarini 

aniqlash  mumkin  –  gemoglobin  va  eritrotsitlar  ko’pligi,  gematokritni  oshishi. 

Kasallikni  ohirgi  bosqichlarida  esa  leykotsitoz  va  EChTni  oshishi  kuzatiladi. 

Qonni tahlil qilganda ko’proq uning elektrolitlar miqdori axamiyatga ega. Unda 

kaliy va xloridlar miqdorini kamayib ketganligi hamda kislota-ishqoriy muxitni 

alkalozga  (kasallik  boshlanish  davrida)  yoki  atsidozga  (kasallik  rivojlanish 

davrida) o’zgarganligi aniqlanadi.