Xirurgik kasalliklar
Yüklə 10,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Taloq jarohatlari
Ochiq va yopiq jarohatlar tafovut qilinadi. Ochiq jarohatlar transabdominal va transtorakal, jarohatlovchi vositaning turi bo’yicha – o’q tekkan, sanchilgan- kesilgan va boshqacha tabiatga ega bo’lishi mumkin. Bunda ko’pchilik bemorlarda qorin yoki ko’krak bo’shlig’i ko’shni a’zolaridan: me’da, yo’g’on ichak, me’da osti bezi, buyraklar, diafragma, chap o’pkaning jarohatilari qayd qilinishi mumkin. Taloq ochiq jarohatining klinik ko’rinishi yoki manzarasi taloq va ko’shni a’zolar jarohatining xarakteriga bog’liq. Bunday hollarda ichga qon ketishi va shok belgilari birinchi o’ringa chiqadi (teri qoplamining oqarishi, rangparligi, taxikardiya, AQB ning pasayishi, gemoglobin va gematokrit 516
miqdorining kamayishi va b.). Qorin bo’shlig’iga qon quyilib borgan sayin, qorin pardasining ta’sirlanish simptomlari, transtorakal yaralanishlarda esa, gemotoraks simptomlari qo’shiladi. Diafragma osti bo’shlig’ida qon yig’ilganda aksariyat “yotolmaslik” belgisi kuzatiladi, bunda bemor diafragmal qorin pardasi nerv retseptorlarining qattiq ta’sirlanishi oqibatida, majburiy yarim o’tirgan holatini egallaydi. Qorin bo’shlig’iga talaygina qon ketganda, uni perkutor aniqlash mumkin. Oldingi qorin devori mushaklarining taranglashishi, Shyotkin-Blyumberg simptomini musbat bo’lishi, qorinning shu sohasidagi og’riqni palpatsiya (paypaslash) orqali aniqlasa bo’ladi. Taloq jarohatlarining, ko’krak va qorin bo’shlig’ining boshqa a’zolari jarohatlari bilan ko’pincha qo’shilib kelishi, kasallikning klinik manzarasini o’zgarishiga, qo’shimcha simptomlarning yuzaga kelishiga olib keladi: ichga qon ketishi, kovak a’zolarning teshilishi yoki yorilishi, tarqalgan peritonit rivojlanishi, qorindagi parda orti gematoma, shok, gemopnevmotoraks va o’pka etishmovchiligi ustunlik qilishi mumkin. Taloqning yakka o’zi jarohatlanib kuchli qon oqish holati bo’lganda, uni diagnostika qilishda anchagina qiyinchiliklar vujudga kelishi mumkin. Bunday hollarda shoshilinch laparoskopiya tekshiruv usulini qo’llash, uni texnik sabablarga ko’ra bajarish imkoni bo’lmaganda esa, qorin bo’shlig’iga “izlovchi” kateter kirtilib laparotsentez qilish g’oyat muhim axborot beriadi. Kateter bo’ylab qon chiqsa, taloq jarohati xaqida o’ylash mumkin. Davolash: bemorga zudlik bilan operatsiya qilib, gemostaz va qorin bo’shlig’iga infektsiya tushishining oldini olishdir. Ko’pincha splenektomiya bajariladi. Taloqning ko’p sonli muhim faoliyati to’g’risidagi zamonaviy tasavvurlar splenektomiya o’tkazishga ko’rsatmalarni birmuncha kamaytiradi. Unchalik katta bo’lmagan jarohatlarda, ayniqsa u qutblaridan biri sohasida bo’lganda, yuzaki shikastlanishlarda chokning sitilib ketmasligi uchun katta charvidan yoki sintetik materialdan foydalanib taloqqa chok qo’yish yoki qutblardan birini rezektsiya qilib, taloq ateriyasini bog’lash mumkin. Mamlakatimizning yaxshi jihozlangan ayrim klinikalarida bunday operatsiyalar 517
laparoskopik usulda, endoxirurgik asbob-uskunalardan foydalangan holda o’tkaziladi. Taloqning yopiq jarohatlari qorinning to’mtoq jarohatida, aksari hollarda balandlikdan yiqilganda paydo bo’ladi. Ba’zan taloqning o’z-o’zidan (spontan) yirtilish hollari ham kuzatilgan. O’z-o’zidan yirtilishlar aksariyat taloqning kattalashishi va strukturasining o’zgarishi bilan o’tadigan turli xil kasalliklarda (bezgak, infektsion mononukleoz) ko’proq kuzatiladi. Taloqda, qorinning yuqori qismi a’zolarida bajarilayotgan operatsiyalar (qorin a’zolari taftishi, gastrektomiya, me’da yoki me’da osti bezi rezektsiyasi va b.) vaqtida tasodifan, yatrogen jarohatlarning ro’y berishi, alohida ahamiyatga ega bo’ladi. Qorinning to’mtoq jarohatida taloqning bir yoki ikki bosqichli yorilishlari farqlanadi. Bir bosqichli yorilishda, avvaliga taloq kapsulasida nuqson paydo bo’ladi, bunda ko’p yoki kam miqdorda ichki qon ketish simptomlari birinchi o’ringa chiqadi. Ikki bosqichli yorilishda, avvaliga kapsula butunligi buzilmagan holda kapsula osti gematomasi hosil bo’ladi va ma’lum fursat o’tgach (bir necha kundan bir necha haftagacha), arzimagan jismoniy xarakat ta’siri ostida ham taloq kapsulasi yirtilib, gematoma qorin bo’shlig’iga bo’shaladi va ichki qon ketish boshlanadi. Taloq yopiq jarohatida taloqning bunday yorilishi deyarli 15% jarohatlarda kuzatiladi. Bu holda diagnozni aniqlash ma’lum qiyinchiliklar tug’diradi. Qorin yopiq jarohati sababini surishtirib qunt bilan yig’ilgan anamnezning ahamiyati muhimdir. Taloq jarohatlanganda qorinning tumtoq jarohatida klinik manzara uning ochiq jarohatidagi kabi, qorin bo’shlig’idagi boshqa a’zolarning qo’shma jarohatlariga bog’liq. Taloq yirtilishi va ichki qon ketishining o’ziga xos rentgenologik belgilari kuyidagilar: me’da gaz pufagining medial surilishi, diafragma chap gumbazining baland turishi, gaz bilan to’lgan ichak qovuzloqlari orasida erkin suyuqlik borligi. Taxminan 25-27% bemorlarda pastki qovurg’alarning chap tomonlama sinishlari kuzatiladi. Laparoskopiya va “izlovchi” kateterdan foydalanib laparotsentez qilish, diagnostika jihatidan tekshirishning eng qimmatli usullari hisoblanadi. Taloqning yopiq shikastlarini 518
davolash faqat xirurgik yo’l bilan amalga oshiriladi. Operatsiyaning turi uning ochiq jarohatlaridagi singaridir. Taloqning ikki bosqichli yorilishlarida splenektomiya, tanlov operatsiyasi hisoblanadi.
Yüklə 10,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|