Xirurgik kasalliklar

Taloq kistalari 

Taloq  kistalari  noparazitar  va  parazitar  bo’lishi  mumkin.  Noparazitar 

kistalar haqiqiy (ichki tomoni endoteliy bilan qoplangan) yoki soxta (endotelial 

to’qimasiz) 

bo’lishi 

mumkin. 

Haqiqiy 

kistalar 

tug’ma 

bo’ladi 

va 

embriogenezning  buzilishi  natijasida  paydo  bo’ladi.  Soxta  kistalar  –  orttirilgan 

bo’lib,  aksariyat  jarohatlar,  infektsion  kasalliklardan  so’ng  va  boshdan 

kechirilgan  taloq  infarkti  oqibatida  paydo  bo’ladi.  Kistalar  yolg’iz  yoki  ko’p 

sonli bo’lishi mumkin. Ularning hajmi millimetrning bir necha ulushlaridan to 5 

l  va  bundan  ko’proq  sig’imga  ega  bo’lishi  mumkin.  Kista  ichidagi  suyuqlik, 

odatda  seroz  yoki  gemorragik  tabiatga  ega  bo’ladi.  Noparazitar  kistalarning 

klinik belgilari turli-tuman bo’lib, bemorlar chap qovurg’alari ostida chap elkaga 

---

 

520 

yoki  elka  ustiga  beriladigan  doimiy  simillagan  og’riqlarni  qayd  qiladilar. 

Kistalar  katta  o’lchamda  bo’lganida  og’riqlar  kuchayishi  mumkin,  qorin 

bo’shlig’i  qo’shni  a’zolarining  (me’da,  yo’g’on  ichak)  ezilishi  yoki  to’silish 

simptomlari  paydo  bo’lishi  ehtimoldan  xoli  emas.  Bemorni  tekshirishda  chap 

qovurg’alar  ostida  bo’rtmani,  qorin  assimetriyasini,  paypaslaganda  esa 

kattalashagan,  og’riqsiz  taloqni  aniqlash  mumkin.  Kista  taloqning  quyi  qutbida 

joylashganida, flyuktuatsiya simptomi aniqlanadi. 

Taloq  kistalari  diagnostikasida  taloq  abstsessida  qo’llaniladigan  barcha 

usullardan,  shuningdek  ultratovush  yordamida  tekshiruv,  KT,  taloq  tomirlarini 

rentgen-kontrast tekshiruvi – tseliakografiyasidan foydalaniladi (117-rasm).  

 

 

 

117-rasm. Taloqning yolg’iz noparazitar kistasi (UT tekshiruvi). 

 

Angiografiyada  taloq  sohasida,  intraorgan  qon  tomirlarini  qisib  qo’ygan 

tomirsiz 

soha 

aniqlanishi 

mumkin. 

Davolash:  xirurgik 

yo’l 

orqali 

(splenektomiya) amalga oshiriladi. 

Taloqning  parazitar  kistalaridan  ko’proq  uchraydigani  exinokokk  kistasi 

bo’lib,  birmuncha  kamroq  tsistotserk  va  nihoyatda  kam  hollarda  alveokokk 

---

 

521 

kuzatiladi.  Parazitning  taloqqa  kirish  yo’llari:  asosan  gematogen,  kamroq  – 

limfogen.  Kasallikning  rivojlanish  jarayoni  (davomiyligi)  bir  necha  yildan  15 

yilgacha  va  undan  ko’proqqa  borishi  mumkin.  Parazit  rivojlangan  sayin  qorin 

bo’shlig’i  qo’shni  a’zolarini  ezib  qo’yishi  va  taloq  to’qimasining  atrofiyasi 

kuzatiladi. Taloq parazitar kistalarining klinik belgilari noparazitar kistalaridagi 

belgilardan  deyarli  farqlanmaydi.  Taloq  abstsessining  klinik  belgilari 

rivojlanganda  boshlanadigan  yiringlanish,  taloq  exinokokkozining  asorati 

bo’lishi  mumkin.  Taloqning  parazitar  kistalari  diagnostikasida,  yuqorida 

ko’rsatib  o’tilgan  usullardan  tashqari,  Katsoni  reaktsiyasi  va  lateks-

aglyutinatsiya testi qo’llaniladi. 

Davolash: xirurgik yo’l orqali (splenektomiya). 

Keyingi  yillarda  yurtimizning  bir  qator  xirurgik  klinikalarida  amaliy 

jarrohlikka  yangi  texnologiyalarning  joriy  etilishi  tufayli,  taloqda  yuzaki 

joylashgan  exinokokklarda  laparoskopik  usullar  orqali  kistalarni  olib  tashlash 

amaliyotlari qo’llanilmoqda. Albatta, bu usul uchun ko’rsatmalar izchillik bilan, 

tekshiruvlar natijalarini tahlil qilish orqali amalga oshiriladi.