Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

4.4.4. Tabiiy resurslar va Energetika
Bolgariya yoqilg'i-energetika sohasida gidroenergetika zavodlari va Kozloduy 
atom elektr stantsiyasidan elektr energiyasini ishlab chiqarish bilan birga neft va 
tabiiy gaz (ko'pi Rossiyadan keladi) importiga ham asoslangan. Iqtisodiyot katta 
miqdorda energiya talab qiladigan darajaga ko‘tarilgan. Mamlakat hududiy elektr 
energiyasini yirik ishlab chiqaruvchi hisoblanadi. Bolgariya 2016 yilda 43,07 
milliard kilovatt-soat elektr energiyasini ishlab chiqardi (taqqoslashlaricha, 
Bolgariyadan Ruminiyadan qariyb uch barobar katta bo'lgan miqdorda elektr 
energiya ishlab chiqargan). 2004 yilda Yevropa, Yaponiya, Rossiya va Qo'shma 

---

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 498 - 
Shtatlarning manfaatlariga xaridlar orqali xususiylashtirilgan mahalliy elektr ishlab 
chiqarish sanoati eskirgan uskuna va kuchsiz nazorat tizimidan azob chekmoqda. 
Oxirgi muammolarni hal qilish uchun 2008 yilda hukumat "Bulgargaz", 
"Bulgartransgaz", "NEK EAD" energetika kompaniyasi, "EAD" elektr tizimi 
operatori, "Kozloduy" atom elektr stantsiyasidan tashkil topgan davlat energetika 
xolding kompaniyasi (Bolgar Energy Holding EAD) Maritza-Iztok II issiqlik elektr 
stansiyasi, Mini Maritza Iztok (Maritsa Iztok konlari) va Bulgartel EAD Davlat 
xolding kompaniyasining 100% aktsiyalariga ega kompaniyalar barpo etildi. 
Bolgariyaning oddiy elektr stantsiyalarining ko'pchiligi yaqin kelajakda keng 
ko'lamli modernizatsiya qilishni talab qilmoqda. Bolgariyada 64 ta kichik 
gidroelektr stantsiyalari mavjud bo‘lib ular birgalikda mamlakatning elektr 
energiyasining 19 foizini ishlab chiqaradi. 
Neft qidiruvi bo‘yicha Qora dengizda (Shabla bloki) va Ruminiya chegarasida 
atroflarida amalga oshirilmoqda. Bolgariya neftining asosiy daromadi, sharqiy-
g'arbiy 
va 
shimoliy-janubiy tranzit yo'nalishlarida o'tish nuqtasi sifatida 
shakllantiradi. Burgas Bolgariyaning Qora dengizidagi asosiy neft tashish uchun 
port hisoblanadi.. Bolgariyaning yirik neftni qayta ishlash zavodi "Neftochim" 1999 
yilda Rossiya neft giganti LUKoil tomonidan sotib olingan bo‘lib 2005 yilda 
modernizatsiya qilingan. Bolgariyaning yagona muhim ko'mir manbai - asosan 
davlat Maritsa-Iztok va Bobov Dol komplekslaridan qazib olinadi. 
Bolgariya kuniga 3,520 barrel neft qazib oluvch kichik neft mamlakati 
(dunyoda 99-o'rinda) Prospektorlar Bollivoning Tyulenov yaqinidagi birinchi neft 
konini 1951 yilda kashf qilishdi. Proven zahiralari 15.000.000 barrel (2,400,000 m3) 
ni tashkil etadi. 1990 yillar oxirida tabiiy gaz ishlab chiqarish to'xtatildi. Tabiiy 
gazning tasdiqlangan zahiralari 7,663 mlrd. cub m. LUKOIL Neftochim neftni qayta 
ishlash zavodi Bolgariyaning eng yirik neftni qayta ishlash zavodi bo'lib, yillik 
daromadi 4 milliard lira (2 milliard yyevro) ni tashkil etadi. 
So'nggi yillarda shamol va quyosh energiyasi kabi qayta tiklanadigan 
energiya manbalaridan elektr energiyasini ishlab chiqarish barqaror o'sib 
borayotganligi kuzatilmoqda. Quvvatli energiya keng ko'lamli istiqbolga ega bo'lib, 

---