Xülasə Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş  

“İnformasiya təhlükəsizliyi problemləri üzrə I respublika elmi-praktiki konfransı”, 17-18 may, 2013

 

 

 

13 

 

genişlənməsi  hesabına  peşə  və  ümumi  mədəniyyət  səviyyə-

sinin  artması;  demokratik  inkişafın  vacib  şərti  sayılan  vətən-

daşların və sosial institutların məlumat almaq, onu yaymaq və 

istifadə  etmək  kimi  hüquqlarını  təmin  edən  mühitin  yaradıl-

ması. 

Müasir  informasiya  və  telekommunikasiya  texnologiyala-

rının  inkişafı,  Azərbaycanın  kosmik  sənaye  ölkəsinə  çevril-

məsi də bu mərhələnin əsas xüsusiyyətlərindəndir. Çünki bütün 

bunlar informasiyaya cəmiyyətin çıxışını daha mütəhərrik hala 

gətirməklə  yanaşı,  yeni  informasiya  mühitinin  formalaşdı-

rılması  ilə  xarakterizə  edilir.  Digər  tərəfdən,  o  da  nəzərə 

alınmalıdır  ki,  Azərbaycanın  sosial-iqtisadi  inkişafı,  hüquqi 

islahatların keyfiyyətcə yeni mərhələyə daxil olması, vətəndaş 

cəmiyyəti  quruculuğunun  dərinləşməsi  və  siyasi  plüralizmin 

genişlənməsi  cəmiyyətdə  informasiyaya  olan  ictimai  tələbatı 

daha  da  artırır  ki,  bu  da  dövlət  informasia  siyasətinin 

məzmununa daha geniş müstəvidə təsir göstərməyə başalyır.  

Beləliklə,  bütövlükdə  informasiya  sektorunun  cəmiyyət 

həyatında rolu daha da böyüyür. İnformasiya sektoru telekom-

munikasiya,  informasiya  sistemlərini  və  kütləvi  informasiya 

vasitələrini,  habelə  hər  növ  (işgüzar,  əyləncəli,  elmi-tədris, 

xəbər  və  sair)  informasiyaların  yaradılması,  mühafizəsi, 

işlənilməsi,  nümayişi,  ötürülməsi  ilə  bağlı  istehsalın  və 

münasibətlərin məcmusunu əhatə edir [7].  

Hazırda  ölkəmizdə  dövlət  tərəfindən  geniş  məzmunlu 

informasiya siyasəti həyata keçrilməkdədir. Onun əsasını vahid 

informasiya-telekommunikasiya  məkanın  yaradılması  təşkil 

edir.  Dövlət  informasiya  siyasətinin  əsas  vəzifələrini  isə  belə 

təsnifləşdirmək mümkündür:  



 

informasiya-telekommunikasiya 

infrastrukturunun 

modernləşdirməsi və onların inkişaf etdirilməsi;  



 

milli  informasiya  resurslarından  səmərəli  istifadə, 

onlara azad çıxışın təmin edilməsi;  



 

vətəndaşların 

ictimai 

əhəmiyyət 

kəsb 

edən 

informasiyalarla təmin olunması; 



 

 müstəqil kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafı;  



 

informasiya  cəmiyyətinin  qurulması  üçün  zəruri 

normativ hüquqi bazanın yaradılması.  

Bütün sivil ölkələrdə olduğu kimi, informasiya cəmiyyətinə 

keçid  üçün  ölkədə  əlverişli  şəraitin  yaradılması  Azərbaycan 

dövlətinin  informasiya  siyasətinin  başlıca  məqsədlərindən 

biridir.  Azərbaycan  Respublikasında informasiya  cəmiyyətinin 

qurulması  dövlət  siyasətinin  əsas  prioritetlərindən birini təşkil 

edir.  Hazırda  təkcə  Azərbaycanda  yox,  dünya  səviyyəsində 

cəmiyyətin  informasiyalaşdırması  siyasəti  və  bunu  özündə 

ehtiva  edən  sosial-iqtisadi,  elmi-texniki  proses  xüsusi  diqqət 

mərkəzindədir və geniş tədqiqat predmetinə çevrilmişdir. 

İnformasiyalaşdırmanın  uğurlu elmi tərifi A.D. Ursul tərə-

findən  verilmişdir:  “İnformasiyalaşırma  ‒  informasiya  cəmiy-

yətini qurmaq məqsədilə informasiyanı idarəetmə resursu kimi 

əldə  edən  və  informasiya  vasitələrinin  köməyilə  inkişaf 

etdirilən  sistemli  fəaliyyət  prosesidir.  Bunun  əsasında 

sivilizasiyanın növbəti mütərəqqi forması yaranır” [9]. 

Müasir  dünya  təcrübəsi  birmənalı  şəkildə  təsdiq  edir  ki, 

informasiya  cəmiyyətinə  keçid  üçün  əlverişli  şəraitin  yaradıl-

masında  dövlət  aparıcı  rol  oynayır  və  müvafiq  qanunvericilik 

bazasının  formalaşdırılması,  mütəmadi  olaraq  təkmilləş-

dirilməsi, ölkə daxilində informasiya texnologiyalarının tətbiqi 

ilə bağlı fəaliyyəti bunu təsdiq edir. Xüsusilə də, Azərbaycanın 

mövcud  olduğu  regionda  kosmik  sənayeyə  malik  ilk  dövlət 

olması  bu  sahədə  ona  xeyli  üstünlüklər  qazandırır.  Bunun 

nəticəsidir  ki,  cəmiyyətin  informasiyalaşdırılması  prosesinin 

ölkəmizdə daha geniş vüsət alacağı proqnozlaşdırılır.  

Hazırda  dövlət  informasiya  siyasətinin  bir  sıra  bazis 

elementləri  də  özünü  açıq  şəkildə  biruzə  verməkdədir.  Buna 

misal  olaraq  informasiya  siyasəti  ilə  bağlı  görülən  bütün  əsas 

tədbirlərin  dövlət  və  cəmiyyət,  onun  strukturları  arasında  açıq 

müzakirə predmetinə çevrilməsini, ictimai rəyin nəzərə alınma-

sını  göstərmək  olar.  Eyni  zamanda,  cəmiyyətdə  tutduğu 

mövqedən  asılı  olmayaraq,  informasiya  fəaliyyətinin  bütün 

iştirakçılarının marağı bu siyasətdə nəzərə alınır. Lakin burada 

ən  başlıca  maraq  faktoru  Azərbaycan  vətəndaşlarının  sosial 

maraqlarının  təmin  edilməsi  ilə  bağlıdır.  Sosial  sferada 

informasiyanın  inkişafına  yönələn  siyasətin  suybektlərinə 

dövlət  tərəfindən  maliyyə  və  digər  maddi  yardım  göstərilməsi 

də mühüm element kimi qeyd olunmalıdır. Müasir Azərbaycan 

üçün  informasiya  siyasəti  sferasında  əsas  cəhətlərdən  biri 

vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı, dövlət və cəmiyyət, hakimiyyət 

və  xalq  arasında  konstrkutiv dialoqun  qurulması  istiqamətində 

mühüm  nailiyyətlərin  əldə  olunmasıdır.  Ən  nəhayət,  dövlətin 

informasiya  siyasətinin  əsas  bazis  elementlərindən  biri  kimi 

informasiya  sferasında  qarşıya  çıxan  istənilən  problemin  həlli 

üçün administartiv deyil, hüquqi çözümün prioritet olması qeyd 

edilməlidir.  İstənilən  halda  isə  aydın  görünür  ki,  informasiya 

siyasəti müasir cəmiyyətin sosial strukturuna söykənir. 

Hazırda  Azərbaycanın  sosial  inkişafının  əsas  məqsəd-

lərindən  biri  açıq  informasiya  cəmiyyətinin  qurulmasıdır.  Bu 

kontekstdə  sosial  və  siyasi proseslərə  getdikcə  daha çox insan 

cəlb  edilir.  Məsələyə  beynəlxalq  miqyasda  yanaşdıqda  demək 

olar  ki,  bu  hal  Azərbaycanın  Avroatlantik  məkana  inteqrasiya 

prosesini daha da sürətləndirir, qloballaşma prosesinə ölkəmizi 

daha  intensiv  formada  cəlb  edir,  beynəlxalq  informasiya 

mübadiləsinə zəmin yaradır. 

ƏDƏBİYYAT 

[1]  В.Д.Попов,  “Информациология  и  информационная  политика,” 

Москва, РАГС, 2001. 

[2]  Ю.А. Нисневич, “Информация и власть,” Москва, Мысль, 2000. 

[3]  Индустрия  российских  средств  массовой  информации.  Проект 

доклада  на  общероссийской  отраслевой  конференции  “Индустрия 

СМИ: направления реформ”, Москва, 2000. 

[4]   Heydər Əliyev. "Oqonyok" jurnalının Azərbaycana həsr olunmuş xüsusi 

nömrəsinin  təntənəli  təqdimat  mərasimində  nitqi,  Azərbaycan  Tarixi 

Muzeyi, 1 iyun 1996. 

[5]  Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası, Bakı, 2009.  

[6]  “Azərbaycan  Respublikasınında  söz, fikir  və  məlumat  azadlırının  təmin 

edilməsi  sahəsində  əlavə  tədbirlər  haqqnda”  Azərbaycan  Respublikasi 

Prezidentinin Fərmanı. Bakı şəhəri, 6 avqust 1998. 

[7]  Azərbaycan  Respublikası  Prezidenti  İlham  Əliyevin  2008-ci  il  31  iyul 

tarixli Sərəncamı. 

[8]  В.Д.  Попов,  Информациология  и  информационная  политика. 

Москва, РАГС, 2001.  

[9]  А.Д. Урсул, Информатизация общества. Москва, Наука, 1990.