Xususiyatlari

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784 
www.oriens.uz 
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 
3(7), July, 2023 
407 
13-21 ball. Sizda iroda kuchi o‘rtacha. Agarda siz turli to‘siqlarga duch 
kelsangiz, ularni yengishga harakat qilasiz. Chap berish yo‘lini ko‘rsangiz, undan 
foydalanishga harakat qilasiz. O‘z xoxishingiz bilan ortiqcha majburiyatlarni o‘z 
zimmangizga olmaysiz. 
22-30 ball (erishilgan natijalar 22 dan 30 ball oralig‘ida bo‘lishi mumkin). Sizga 
ishonish mumkin. Siz pand bermaysiz. Lekin ayrim hollarda sizning qattiq va 
murosaga kelolmaydigan yo‘lingiz atrofdagilarni xafa qilib qo‘yishi mumkin.
Eksperimental tadbirlarni amalga oshirish natijasida biz qo‘llagan metodikada 
o‘quvchilarning irodaviy sifatlari orasidagi maksimal va minimal farqlarni 
ko‘rsatadigan har bir savol bo‘yicha ijobiy va salbiy javoblar nisbati hisobga olindi 
(2-jadval). 
2-jadval. O‘quvchilarda o‘zining iroda kuchiga baho berish dinamikasi.
Darajalar
O‘quvchi soni 
 
% 
Yuqori “iroda kuchi” 
8 
40 
O‘rta “iroda kuchi” 
10 
50 
Past “iroda kuchi” 
2 
10 
Ma’lum bo‘lishicha, sinaluvchilarning eng ko‘p qismi “o‘rta” iroda kuchiga ega 
o‘quvchilardir. Past iroda kuchiga ega bo‘lgan o‘quvchilar nisbatan kamchilikni 
tashkil etadi. Shuning uchun nisbatan past iroda kuchiga ega bo‘lgan o‘quvchilar 
bilan korreksion tadbirlarni muntazam tarzda tashkil etish talab qilinadi.
Tadqiqot natijalariga ko‘ra, sinaluvchilarning 40 foizi, ya’ni 8 nafar o‘quvchi 
“yuqori” iroda kuchiga ega. Iroda kuchining ushbu darajasiga mansub bo‘lgan 
o‘smirlar o‘ziga ishonuvchan, har qanday sharoitda ham o‘z aytganidan 
qaytmaydigan, qat’iyatli, mustahkam iroda kuchiga ega bo‘lishadi. Ularga ishonish 
mumkin, ular hech qachon pand berishmaydi.
“O‘rtacha” iroda kuchini o‘quvchilarning 10 nafari (50%) namoyon etdi. Iroda 
kuchining ushbu darajasiga mansub bo‘lgan o‘smirlarda turli to‘siqlarga duch kelinsa, 
ularni yengishga harakat qilish, chap berish yo‘li ko‘rinadigan bo‘lsa, undan 
foydalanishga harakat qilish kabi xislatlar xos. Ular o‘z xoxishlari bilan ortiqcha 
majburiyatlarni o‘z zimmalariga olishga harakat qilishadi. 
“Past” iroda kuchiga ega o‘quvchilar soni kam, atigi 2 nafar, bu jami o‘quvchi 
soniga nisbatan 10 foizni tashkil etdi. Iroda kuchi qoniqarsiz bo‘lgan o‘smirlarda 
nima oson va qiziqarli bo‘lsa, faqat shuni bajarish, majburiyatlarga qo‘l uchida 
munosabatda bo‘lish, qiyinchiliklarga bardosh bera olmaslik, belgilangan 
vazifalarning o‘rtasida uni tashlab ketishga intilish kabi xislatlar xos bo‘ladi. 
Sinaluvchi-o‘quvchilarning ko‘pchiligini (50%) “iroda kuchi”ning o‘rtacha 
rivojlanish darajasiga mansub bo‘lgan bolalar tashkil etdi; iroda kuchining “yuqori” 

---