Xvi bob. O ilaning konstitutsiyaviy asoslari

---

XVI bob. 
O ilaning konstitutsiyaviy asoslari
l-§. Oila jam iyatning asosiy bo'g'ini
Oila jam iyatning quyi asosiy bo'g'inidir. U insonning hayotga 
kelishi, tarbiyalanishidagi asosiy makon. Oila bir necha kishilar- 
ni birgalikda yashash joyi. Oila to‘liq bo'lishi uchun ota-ona va 
farzandlar bo'lishi shart. U iarning birortasisiz ham oila bo'lishi 
mumkin. Lekin bunday oilada yetishmovchilik bo'ladi. H ar bir oila 
m a’lum xonadonga mos bo'ladi.
Oila qurishdan asosiy maqsad turli jins vakillarining birga­
likda hayot kechirishi va farzand ko'rish hisoblanadi.
Oila o'z ichki m uno sab atlarig a asoslanadi. O ilan in g ichki 
munosabatlari qonun hujjatlariga, milliy va axloqiy qadriyatlarga 
asoslanadi. Oilaviy munosabatlar tabiiy, iqtisodiy, m a ’naviy ehti- 
yojni qondirish zarurati yuzasidan vujudga keladi.
H a r q anday ja m iy a tn in g m u s ta h k a m lig i, 
rivoji oilaga 
bog'liq. Chunki, jam iyatda b o 'ladigan ijtimoiy m u n o sab atlar- 
n in g dastlabki elementi oilada v u jud g a keladi va shakllanadi. 
O iladagi k a tta la r n in g bir-biri, b o sh qalar bilan atrof-m uhit, mol- 
m ulkka bo'lgan m unosabati y o s h la rn in g shu m a s a la la rg a mu- 
nosabatini shakllanishi uchun o 'rn ak bo'ladi. Oiladagi tarbiya- 
n in g boshqa tarbiy alard an farqi, afzalligi tarbiya u yerda faqat 
o'rgatish, o'qitish, t a ’kidlash bilangina em as, barcha narsalar- 
da katta yoshdagilarni kichik yoshlar uchun o 'rn ak ko'rsatishi 
orqali olib boriladi.
Nima mumkin va nima mumkin emasligi, mehnatga, mol- 
mulkka munosabat, ovqatlanish, dam olish, kattalarga muomala, 
hurmat, kichiklarga g'amxo'rlik qilishning dastlabki sabog'i oilada 
olinadi. Bola boshqa m uassasalarga tarbiya, bilim olish uchun be- 
rilgunga qadar hayot alifbosi haqida m a’lumotni oiladan oladi.
Oiladagi tarbiya kishilarning axloqiga, xulqiga o'chmas qoida- 
larni singdiradi. Inson tarbiyasida hech qanday boshqa tuzilmalar 
oilaning o'rnini bosa olmaydi. Chunki, u yerdagi tarbiyaga sut, 
qon singari muqaddas ashyolar ta ’sir qiladi.
240
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

S h u la rn in g barchasi e ’tiborga olinib, bizning xalqimizga 
xos oiladagi ijobiy jihatlarni m u stah k am lash va rivojlantirishni 
ta’minlash uchun Konstitutsiyamizda oila uchun maxsus XIX bob 
ajratildi. Bunday holatni — oilani m axsus bobda ko‘rsatishni bosh­
qa m a m la k a tla r Konstitutsiyalarida uchratm aym iz. U yerlarda 
oilaga ham davlat va ja m iy atnin g munosabati o'zgacha. Bizda 
oila ja m iy a tn in g ajralm as qismi va mavjud bo'lishi sh a rt masala 
deb qaraladi va albatta, unda ikki jinsning, erkak va ayolning 
birlashuvi bo'lishi, bu birlashuv orqali dunyoga yangi insonlar 
kelishi n azard a tutiladi.
Ana shulardan kelib chiqib, Konstitutsiyaning 63-moddasida 
“Oila ja m iy atn in g asosiy bo'g'inidir...”, - degan qoida o'z aksini 
topgan. Konstitutsiyada oilani jamiyatning bo'g'ini sifatida e’tirof 
etilishi oilasiz jamiyat kemtik bo'lishini, rivojlanish xavf ostida 
qolishini ko'rsatadi.
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti 2011-yil dekabr oyida 
Konstitutsiya 
kuniga bag'ishlangan yig'ilishdagi m a’ruzasida 
2012-yilni “M u sta h k a m oila yili” deb e ’lon qilar ekan, oila haqida 
shunday so'zlarni aytdi: “Ongli yashaydigan har bir odam yaxshi 
anglaydiki, bu yorug' olamda hayot bor ekan, hayot abadiyligi, 
bebaho n e ’mat bo'lmish farzand bor. Farzand bor ekan, odamzot 
hamisha kelajagini o'ylab, ezgu orzu va intilishlar bilan yashaydi. 
Yangi yilga m ana shunday nom berishimiz azal-azaldan xalqimiz 
uchun muqaddas bo'lmish, oilani hayotimiz tayanchi va suyanchi, 
jamiyatimizning hal qiluvchi asosiy bo'g'ini deb qabul qilishimiz 
zamirida, hech shubhasiz, juda katta m a’no-mohiyat mujassam. 
Chunki, oila sog'lom ekan — jamiyat mustahkam, jamiyat mus­
tahkam ekan - m am lakat barqaror” 1.