Xx ásir baslarında Fransiya -germaniya munasábetleri Mazmunı : Kirisiw I bap. XIX ásir aqırı XX ásir baslarında Fransiya -germaniya munasábetleri

II Bap. Fransiya, Germaniya hám Birlesken Evropa
II. 1. Ekinshi jáhán urısı jıllarında Fransiya hám Germaniya
Germaniya 1939 -jıl sentyabr ayında Polshaǵa bastırıp kirgeninde Fransiya hám Britaniya birgelikte urıs járiyaladılar. Biraq Fransiya sharshaǵan hám 1914-18-jılǵı máwsimdi tákirarlawǵa keyipi joq edi. Fransiyada Phoney urısınan keyin haqıyqıy urıs múmkinshiligı júdá az edi. 1940 -jılda nemislar Fransiyaǵa hújimdi baslaǵanlarında, fransuz armiyası bir neshe hápte ishinde bóleklenip ketti hám Angliya sheginiwi menen Fransiyanı qorlıq hám jeńiliw ortalıǵı qamtıp aldı.
Marshal Filipp Pétain basshılıǵındaǵı jańa húkimet taslim boldı hám nemis kúshleri mámlekettiń úlken bólegin iyelep aldı. Fransuz áskerleriniń azshılıq bólegi sırt elge qashıp, general Sharl de Goll hám Azat Fransiya astında gúresti dawam ettirdi. Basqa tárepden, Fransiya Qarsılıq háreketi Germaniya tárepinen basıp alingan Fransiya ishinde turaqlılı operatsiyaların ótkerdi. 1944-jılǵı Normandiya shabıwılın qollap-quwatlaw ushın túrli gruppalar ózleriniń turaqlılıqaj hám partizan hújimlerin kúshaytirdiler. Maquis sıyaqlı shólkemler poezdlardı relsden shıǵarıp jiberdi, kósher-dáriler bazaların partlatdi. Mámleket boylap Normandiyaǵa ketip atırǵanda turaqlı hújim hám turaqlılıqajga dus kelgen 2-SS Panzer diviziyasi Oradur-syur-Glan awılında qarsılıq kórsetiwshiler, qurallar hám portlaytuǵın elementlardı saqlaganlikda gúman etildi. Buǵan juwapan, olar Oradur-sur-Glane obaında qalanı wayran etiwdi jáne onıń 642 xalqın óltirdi.
1944-jıl iyunında derlik bes júz mıń kisi, dekabrde bir million hám urıs aqırında 1, 3 million kisi bolǵan birlespeshiler menen erkin fransuz armiyası da urıs etdi. Urıs tawsılǵannan keyin, fransuz armiyası Germaniyanıń qubla-batıs bólegin hám Avstriyanıń bir bólegin basıp aldı.
1940 -44-jıllarda Germaniya qadaǵalawı astında Fransiyanı basqargan Marshal Petain daslep jıllar dawamında talqılaw etilgen ideyalarǵa tiykarlanǵan Milliy revolyuciya ideologiyasın qabılladı. 1935-jılda Parijda „Comité France-Allemagne“ („Fransiya -Germaniya doslıq komiteti“) fransuz-german jarawtırıw komiteti islengeninde, bul Germaniyanıń Fransiya menen jaqınlasıwı ushın zárúrli element edi. Ol Evropa, Germaniya, Britaniyaǵa qarsı, liberallarga qarsı siyasiy hám ekonomikalıq qarawlardı qabılladı. Komitettiń tiykarǵı aǵzaları 1940 -jıldan keyin natsistlar menen sheriklikte bolǵan fransuzlarniń tiykarǵı basshılarına aylandı.
Marshal Petain 1941-jıl iyun ayında fashistlar Germaniyası menen sheriklik siyasatın rásmiy daǵaza eter eken, ol bunı fransuz xalqina Jańa Evropa tártibi hám Fransiya birligin saqlawdıń zárúrli zárúrshiligi retinde aqladi. Usıniń sebepinen, Fransiyada urıs waqtında „Gruppa sheriklik“ dep atalǵan gruppa islengen hám Evropaparastlikni targ'ib etiwshi kóplegen konferensiyalarǵa basshılıq etken. Birinshi ret „Evropa jámiyetshiligi“ sóz dizbegi oniń birinshi sessiyalarida, soniń menen birge, Germaniya húkimeti qáwenderliginde fransuz-german jarasıwı, fransuz jańalanıwı hám Evropa birdemligini tarǵib etiwshi kóplegen konferensiyalar hám qonaqlar bayanatlarında isletilingen.¹⁵
Urıs Evropanı hálsiz jaǵdayda qaldırdı hám Batısda kapitalizm hám Shıǵısda kommunizm ortasında bolındı. Evropa tariyxında birinshi ret amerikalıqlar da, sovetlar da kontinentte strategiyalıq poziciyaǵa ıyelewdi. Jeńiliwge dus kelgen Germaniya 1949 -jılǵa shekem AQSH, SSSR, Angliya hám Fransiya qadaǵalawında edi. Sovet áskerleri Arqa Evropaniń Qızıl Armiya tárepinen natsistlardan azat etilgen hám Kreml tárepinen basqarılatuǵın kommunistlik partiyalardıń siyasiy tabıslı bolıwın támiyinlegen mámleketlerde qaldı.
De Goll basshılıǵındaǵı fransuzlar 1945-46 -jıllarda teń salmaqlılıqtı saqlawǵa úmitleniwgen. Fransiyanıń qayta tiklengen Germaniyadan qorqıwları onı Britaniya hám Amerika ishg'ol zonaların birlestiriw rejesin qollap-quwatlawdı istamadi. Biraq, Sovetlarniń Polsha daǵı minez-qulqlarınan ǵázeptiń kusheytiwi hám Amerikanıń ekonomikalıq járdemine bolǵan mútajlik fransuzlarni óz zonaların Batıs Germaniyaǵa birlestiriwge alıp keldi.
1947-jılda Amerika Mámleket xatkeri Jorj Marshall Evropada ekonomikalıq tikleniw, ekonomikalıq integraciya hám bizneske jóneltirilgen modernizaciyaǵa járdem beriw ushın Marshall jobasin járiyaladı. Fransiya hám Germaniyaǵa úlken aqshalar tústi, bul sawda hám finanslıq munasábetlerdi qayta tiklewge járdem berdi. Marshall rejesin alıwshılar 1948-jılda Evropa Ekonomikalıq Sheriklik Shólkemin (OEEC) dúzdiler.¹⁶