Xxxv fəsil İctimai elmlərdə fənn proqramları Ümumi hissə a Giriş

İstiqamət: Dövlət idarəçiliyi və siyasət

Tar.VIII.6. Şagird münaqişələrin səbəblərini, inkişafını və nəticələrini öyrənə bilər.

Nəticə göz önündədir, əgər şagird:

• 
  Fərdi surətdə və ya sinifdə qrup halında iş zamanı cədvəlin vasitəsi ilə müxtəlif müharibənin (münaqişənin) başlanmasının məqsəd və səbəblərini qruplaşdıra bilirsə; məs.:
  

Müharibə	Məqsəd	Səbəb
VII əsrin əvvəlində Bizans-İran müharibəsi	İranın Bizansa münasibətdə ərazi iddiaları	602-ci ildə Bizans imperatoru Mavrikionun öldürülməsi
Didqori döyüşü	IV David Ağmaşenebeli tərəfindən Türk-Səlcuqların Gürcüstandan qovulması	Tbilisili tacirlərin Qurucu Davidin özbaşınalıqları barədə Sultana şikayəti
I Dünya müharibəsi	“Antanta” və “Üçlər İttifaqı”nın qarşıdurması	Sarayevoda qətl

• 
  Müxtəlif dövrlərin müharibələri zamanı istifadə olunmuş silahları müqayisə edirsə (məs.: yığcamlıq, səmərəlilik, istehsala əsasən”;
  
• 
  Sinifdə qrup halında iş zamanı ona məlum olan müharibələrin siyahısını tərtib edir və onları cədvəl vasitəsi ilə xarakterinə və miqyaslarına əsasən qruplaşdırırsa. Məs.:
  

Daxili müharibə	Lokal	Regional	Dünya
Bazaleti vuruşu	IV Baqrat ilə Liparit arasında müharibə	Avropada otuzillik müharibə	I Dünya müharibəsi

• 
  Döyüşlərdən (və yaxud vuruş kampaniyasından) birini seçir və onda bas sərkərdənin rolu barədə mülahizə yürüdə bilirsə;
  
• 
  Sinifdə qondarma oyun zamanı dialoq vasitəsi ilə hər hansı bir münaqişənin nizama salınması yollarını tapmağa çalışırsa;
  
• 
  Sinifdə qrup halında iş zamanı eyni dövrün müxtəlif ölkəsinin hər mədəniyyətini müqayisə edirsə (əsirlərə, yaralılara, həlak olanlara münasibət);
  
• 
  Tarixi-ədəbi irslərdən fərqli dövrlərdə və mədəniyyətlərdə döyüşçünün davranış məcəlləsini müəyyənləşdirə bilirsə;
  
• 
  Müasir dünyada döyüş əməliyyatları zamanı qəbul olunmuş qanunlara və normalara əməl etmək zəruriyyəti barədə mülahizə yürüdürsə. Onların həm müsbət, həm də mənfi cəhətləri haqqında fikir yürüdə bilirsə;
  
• 
  Bu və ya digər müharibələrin səbəb olduğu ərazi dəyişikliklərini Avropanın konturlu xəritəsinə köçürməyi bacarırsa (məs.,I Dünya müharibəsi);
  
• 
  Müharibənin qurbanlarının kateqoriyalarını sadalayırsa, sinif yoldaşlarından ibarət qrupla birlikdə kateqoriyalardan birinin hüquqlarını müəyyənləşdirən normaları və onlara əməl etmək mexanizmlərini müzakirə edirsə; seçilmiş kateqoriyaya beynəlxalq humanitar hüquq normalarının işlənib-hazırlanmasına qədər və ondan sonrakı dövrdə işğalın konkret nümunələrini bir-biri ilə müqayisə edirsə;
  
• 
  Hərbi əməliyyatlar arealında baş vermiş texniki fəlakətlər barədə informasiya toplayır və onların mənfi nəticələri haqqında mülahizə yürüdürsə.