Yadroning bo’linish rеaktsiyalari

e
markazda; 56- shakl,

---

a
pastda kontaktsiz putevoy o 'chirgich 
ko'rsatilgan, u kontrollashtiruvchi obyekt bilan (aloqa, mas 
alan
induktivli) mexanik bog'lanishga ega emas (ichki kontakt 
ga).
Bundan tashqari, uning sxemasi kontaktsiz elementdan tas 
hkil
topgan bo'lib, ular drossellar, kondensatorlar, triodlar va 
bosh-
qalardan tashkil topgan. Kontaktsiz putevoy o'chirgich pl 
anda
yuqorida ko'rsatilgan tarzda ko'rsatiladi (56- shakl, 
e
ustidan), lekin
sxemada to 'g'ri to 'rtburchak ko'rinishda ifodalab qo'yiladi v 
a unga
manba o'tkazgichlari ulanadi (1 va 
2)
hamda sxemaga ulash uchun
undan chiquvchi o'tkazgichlari (3, 4, 5) chiqarib qo'yiladi. 
Bu yerda putevoy o'chirgich o'zining xususiy maxsus prinsip 
ial
sxemasiga egaligini unutmaslik kerak.
Murakkab prinsipli sxemalariga ega bo'lgan boshqa uskun 
alar
va murakkab elementlarning faqat kirish va chiqish qismlari 
ko'r­
satiladi. Standart bo'yicha bunday uskunalar sxemaning ele 
mentlari
kabi ko'rib chiqiladi. 56- shakl, 
f
da misol tariqasida kechiktirilgan
ijro raqamli element ko'rsatilishi tariqasida x — kirish va
y ly 2
va
y 3
chiqish nuqtalar belgilangan qo'shinncha maydonda kechiki

---

sh vaqti
ko'rsatkichlari, har bir chiqish bo'yicha kechikish vaqti k 
o'rrat-
kichi ko'rsatilgan. (— ) belgisi «kechikkan» (logik operatsi 
ya)ni
anglatadi.
Stabilizatorlar, kuchaytirgichlar, chastota generatorlari, quv 
vat
manbalari va boshqalar soddalashtirilgan usulda detallashti 
rilnnasdan
ko'rsatiladi. 56- shakl,
g
da misol tariqasida kuchlanishi 220 V bo'lgan 
o'zgaruvchan tokning kuchlanishi 4 V ga teng doimiy to 
kka
o'zgartirilb beruvchi quvvat manbasi ko'rsatilgan.
Agar standart bo'yicha kerak bo'lgan ko'rsatgich bo'lmas
a,
unda uning ishlash prinsipiga qarab tuzib chiqariladi yoki bo 
'Imasa,
analogli ishlovchi apparatlar tuzilishiga ega bo'lgan usk
4. Unalar
3- Mavzu:Zamonaviy elektronika va sxemalardagi 
diskret 
qurilmalardan 
integral 
sxemalargacha 
rivojlanishining tarixiy davrlari 
va 
rivojlanish 
istiqbollari.

---

Elektronika- elektronlar bilan elektronlar o'rtasidagi o'zaro 
ta'sirni va ma'lumotlarni uzatish, qayta ishlash va saqlash uchun 
ishlatiladigan elektron qurilmalar va qurilmalarni yaratish 
usullarini o'rganadigan fan. Elektronika birinchi navbatda inson 
jamiyatining axborot ehtiyojlarini qondirish uchun mo'ljallangan. 
Ishlab chiqarish kuchlari va ishlab chiqarish munosabatlarining 
rivojlanishi yangi texnika va texnologiyalarni yaratishga 
asoslangan va ommaviy axborot vositalarining rivojlanishi bilan 
chambarchas bog'liq. Axborot almashish qurilnnalarining 
rivojlanish tarixi bir necha bosqichdan iborat: yuz, ovoz, yozish, 
kitoblarni chop etish, elektronika harakati va ifodasi.
Elektronika rivojlanishning to'rt bosqichidan o'tdi. Birinchi 
bosqich 1895 yilda yakunlandi, A. S. Popov simsiz telegrafiya - 
radio ixtirosi bilan boshlandi.
CHIROQ 
ELEKTRONIGI 
. 
YARIM 
SUPERO'TKAZUVCHILAR 
ELEKTRONIKA . Nanoelektronika. FUNKTSIONAL ELEKTRONIKA. 
Bioelektronika. Akustoelektronika. MAGNITELEKTRONIKA.
2.
Нано ва функционал электроникаларга изо* беринг.
100 nanometrdan kam bo'lgan elementlarning o’lchamlari bilan 
integral elektron davrlarni qurishning texnologik va jismoniy 
asoslarini ishlab chiqadigan elektronika maydoni 
nanoelektronika deb ataladi. Nanoelektronika atamasi zamonaviy 
yarinn o'tkazgichlarning mikroelektronikasidan o'tishni aks 
ettiradi, bu erda elementlarning o’lchamlari mikrometr birliklari, 
kichikroq elementlarga — o'nlab nanometr o’lchamlari bilan 
o'lchanadi.
Nanorazmerlarga 
o'tish 
bilan, 
sxemalar 
ko'plab 
yangi 
xususiyatlarni ochib beruvchi kvant effektlari ustidan hukmronlik 
qila boshlaydi va shuning uchun ularning foydali foydalanish 
istiqbollarini belgilaydi. Va mikroelektronika uchun kvant ta'siri

---

ko'pincha parazit bo'lilb qolsa, masalan, tranzistorning hajnnini 
pasayishi bilan uning ishi tunnel ta'siriga aralasha boshlaydi, 
aksincha, nanoelektronika nanogeterastrukturali elektronika 
uchun asos sifatida bunday ta'sirlardan foydalanish uchun 
mo'ljallangan.
3.
Био ва акустоэлектрникаларга изох беринг.
Bioelektronika (biologik elektronika) - bu juda ishonchli, 
ishonchli va aqlli hisoblash vositalarini yaratish uchun tirik 
organizmlar tomonidan axborotni qayta ishlash usullari va 
tamoyillarini o'rganadigan fan va texnologiya sohasi. Elektron 
biotexnologiya sohasida Diosensorlar va qurilmalar, 
biochip>larning zamonaviy turlarini yaratish uchun foydalanish 
mumkin. Biotexnologiyada yarinn o'tkazgich asboblarini yaratish 
mumkin.
Akustoelektronika- bu yuqori chastotali (20 Hz dan ortiq) akustik 
to'lqinlarni elektr maydoniga va qattiq holatda elektronlarga 
qo'llash jarayonini o'rganadigan fan va texnologiya sohasi. 
Akustik elektronikaning 3 asosiy ta'siri bor: akustik to'lqinlarning 
elektron emishi, akustik to'lqinning tezligini o'zgartirish, akustik 
ta'sir. 
Radioelektron 
tizinnlarida 
akustik 
to'lqinlardagi 
ma'lumotlarni uzatish va qayta ishlash akustik to'lqinlarni 
kechiktirish liniyalarida va stabilizatsiya qilish uchun kvarts 
rezonatorlarida qo'llaniladi. Quyidagi qurilnnalar sirt akustik 
to'lqinlarda keng qo'llaniladi: televizor filtrlari, akustik tranzistor, 
akustik to'lqin zaryad konvertori.
Магнитоэлектроника ва унинг кулланиш сохлари.
4
.

---

Magnitelektronika elektromagnetizm va magnit induksiyon 
hodisalariga asoslangan katta asboblar guruhini o'z ichiga oladi. 
Magnit elektron qurilmalar barcha zamonaviy usullarni bajarishi 
mumkirn signallami kuchaytirish (kuchaytirgichlar, maserlar), 
transformatorlar, drayvlar (aqlash qurilmalari), kanallarni qayta 
ulash (sirkulyatorlar, o'rni). Magnitelektronikaning komponent 
bazasi mikroinduktorlar, antennalar, magnit- rezonans 
sensorlarni o'z ichiga oladi. Magnitelektronikani qo'llashning 
asosiy yo'nalishlari radiotexnika, aloqa, televizor, radar, harbiy 
texnika hisoblanadi.
5.
Биринчи интеграл микросхемалар (ИМС) к,ачон ва 
кимлар томонидан яратилган?