Yanıqların diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol

Cədvəl 2. Yanıq şokunun klinik əlamətləri 

 Yüngül 

yanıq şoku 

Ağır yanıq 

şoku 

Çox ağır 

yanıq şoku 

Huşu  

Aydın  

Saxlanılır  

Alaqaranlıq  

Üşütmə, əzginlik 

Ola bilər Olur  Aşkar  

Oyanıqlıq  

İlk saatlarda 

Ola bilər Yox 

Tormozlanma 

Bəzən  

Olur  

Olur 

Zədələnməmiş 

dəri örtüyünün 

vəziyyəti 

Normal, 

bəzən 

avazımış, 

quru 

Avazımış, 

quru, zəif 

akrosianoz 

Avazımış, 

sianotik 

akrosianoz 

Bədən 

temperaturu 

Normal və ya 

bir qədər 

azalmış 

Azalır Aşağı 

Öyümə və 

qusma 

Nadir  

Tez-tez, maye 

qəbulu zamanı 

çoxalır 

Tez-tez, maye 

qəbulu zamanı 

çoxalır 

Bağırsaq parezi 

Yox  

Ola bilər Travmanın ilk 

saatlarından 

Diurez 

 

60-70 ml/saat  40-80 ml/saat 

və ya 

oliquriya 

Oliquriya       

(30-60 ml/saat) 

və ya anuriya 

Şokun qiymətləndirilməsində hemodinamik göstəricilər mühüm 

əhəmiyyətə malikdir. Yüngül dərəcəli şok zamanı Ps dəqiqədə 88±2 

həddində saxlanılır, A/T

or

 – 95±3 mm.c.st; mərkəzi venoz təzyiq 

(MVT) norma həddində, dövran edən qanın həcmi (DQH) – 70,1± 

1,2 ml/kq. Qanın vurulma həcmi (QVH) 62,4±1,4 ml. Damarların 

periferik müqaviməti (DPM) artır. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 

---

 

17

Ağır şok daha aydın pozğunluqlarla müşahidə edilir: 

Ps – 110 ± 5; A/T

or

 – 95 ± 3 mm.c.st; MVT – 7,9 ± 0,7 (N=8-12), 

DQH – 60,7 ± 2,6 ml/kq, QVH – 47,2 ± 1,8 (N=70-78) ml 

Çox ağır  şok zamanı bütün göstəricilər normadan əhəmiyyətli 

dərəcədə fərqlənir. 

Travmanın ilk saatlarından etibarən yanıq  şokunun ağırlığının 

artmasına uyğun olaraq xarici tənəffüs funksiyalarının aydın 

pozulması müşahidə edilir. Tənəffüsün tezliyi çoxalır, tənəffüsün 

həcmi, dəqiqəlik həcmi, ağ ciyərlərin hava tutumu kəskin azalır. Ağır 

və çox ağır  şok zamanı oksigenin mənimsənilməsi kəskin azalır. 

Koaquloqramma və periferik qanın göstəriciləri yanıq  şokunun 

ağırlığını  əks etdirən mühüm diaqnostik meyarlardır. Onların 

qiymətinin dəyişmələri  şokun ağırlığı ilə düz mütənasibdir. Bu 

dəyişmələr bütün orqanlarda mikrosirkulyator məcranın 

pozğunluqlarının dərinləşməsinə səbəb olur. 

Hemodinamik, mikrosirkulyator, su-duz, turşu-qələvi 

müvazinətinin pozğunluqları böyrəklərin filtrasion-reabsorbision 

funksiyalarının kəskin dəyişməsinə  səbəb olur. Nəticədə oliqo- və 

anuriya əmələ gəlir. 

Yüngül yanıq şokunun davam etmə müddəti: 

-

 

TYY olmadıqda bir qayda olaraq 24 saat; 

-

 

TYY olduqda – 48 saat və daha çox; 

Ağır – 48-60 saata qədər. 

Çox ağır – 72 saat (əgər xəstə ölmürsə).