Yaşar seyiDLİ, naiLƏ ƏLİyeva, xumar əHMƏDBƏYLİ Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün

m – fərdlərin ilkin sayı; 
n – növbəti çoxalmaya qədər sağ qalan fərdlərin sayı; 
Е – məhvolma intensivliyi. 
 
– Bu həşəratların sağ qalmasını nə təmin etdi? 
– Təcrübə vasitəsilə nə müəyyən olundu? 
Fəaliyyət
30 
– Süni seçmə nədir?  
–
Təbiətdə buna bənzər proses baş verirmi? 
 
 
 
Tozağacı qarışcası 
kəpənəkləri.
 
Qaralmış tozağacı 
gövdəsində ağ rəngli kəpənəkləri 
quşlar daha tez görür.
 

---

 
 
111 
 
•   IV  fəsil  •  
Populyasiya. Növ
• 
4 
Uyğunlaşma. Təbii seçmə nəticəsində hər bir fərd yaşadığı şəraitdə yaşama və 
çoxalma qabiliyyətini artıra bilən xüsusiyyətlər qazanır. Bunlar uyğunlaşma sayə-
sində mümkün olur. Məsələn, quraqlıq şəraitində yaşayan bitkilərdə yarpaq üzərində 
tükcüklər, mum örtüyü, sukkulent bitkilərdə gövdə və yarpaqların su toplaması və 
bu kimi uyğunlaşmalar olur. Heyvanlarda mühitə uyğunlaşmalar bədənlərinin  rəng 
və quruluşunda, instinktlərdə olan dəyişikliklər şəklində özünü büruzə verir. Düş-
mənlərdən qorunmaq, yaxud şikarını tutmaq üçün bəzi orqanizmlərin rəngi mühitin 
rənginə uyğunlaşmışdır; məsələn, yaşıl şala otlar arasında yaşayır və mühitdən se-
çilmir. Bəzi heyvanların isə düşmənlərdən müdafiə üçün zəhəri olur. Bu səbəbdən 
onların  təhlükəli  olduqlarını  bildirmək  üçün  kəskin  nəzərəçarpan  parlaq  rəngləri 
olur.  
 
          
 
 
Hər  bir  uyğunlaşma  orqanizm  üçün  mühitin  müəyyən  şəraitində  əlverişli  olur. 
Mühit şəraiti dəyişdikdə isə həmin uyğunlaşma öz əhəmiyyətini itirə bilir və bəzən 
orqanizmin məhvi ilə nəticələnir. Bu, uyğunlaşmaların mütləq xarakter daşımadığını  
göstərir.  
 
 
 
 
1. Təkamül prosesində tozağacı qarışcasının mühit şəraitindən asılı olaraq qanadla-