Yazışma Adresi: Fatma Hilal Yılmaz, Selçuk üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatri Anabilim Dalı, Konya

SELÇUK TIP 

DERGİSİ

Selçuk Tıp Derg 2014;30 Ek Sayı-1: 39-40

Yazışma Adresi: Fatma Hilal Yılmaz, Selçuk üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatri Anabilim Dalı, Konya

e-posta: [e-mail]

Geliş Tarihi: 25.01.2013 Yayına Kabul Tarihi: 28.02.2013

Özet

Abstract

 

Perikarditler sık görülen bir klinik tablodur. Tekrarlayan perikardit, 

akut  perikardit  geçiren  erişkinlerde  %  15-30  oranında  bildirilirken 

çocuklarda nadirdir. Kardiyak tamponad ve konstriktif perikardit gibi 

komplikasyonlar  çok  az  görülür.  Hastaların  çoğu  klinik  olarak  genel 

durumu iyi bir şekilde karşımıza çıkarlar. Genellikle vakalar idiyopatik 

kalmakla  birlikte  bazı  olgular  kronik  inflamatuar  hastalıklarla  ve 

kardiyak  operasyonlarla  ilişkilendirilmektedir.Tekrarlayan  perikardit 

olgularında  romatolojik  zemin  saptanmasa  da  kolşisin  kullanımına 

iyi  yanıtlar  alınmıştır.  Burada  sekiz  yaşındaki  olguda  kolşisin  ile 

kontrol altına alınan, nedeni saptanamamış tekrarlayan bir perikardit 

vakasını paylaşmak istedik.

Anahtar kelimeler: Çocuk, kolşisin, tekrarlayan perikardit

 

Pericarditis  is  a  common  clinical  entities.  The  recurrence  rate 

of acute pericarditis is 15 % to 30 % inadulthood, whereas it is rare 

in  children  with  cases,  most  of  which  are  case  reports.  There  are 

rare  complications  such  as  cardiac  tamponade  and  constructive 

pericarditis.  The  majority  of  patients  will  have  a  benign  clinical 

course.  Generally,  cases  remain  as  idiopathic  chronic  inflammatory 

diseases  and,  in  some  cases  associated  with  cardiac  operations. 

Recurrent pericarditis in patients without rheumatic origin the use of 

colchicine has been a good response. Here we wanted to share the 

8-year-old  recurren  pericarditis  patient  was  kept  under  control  with 

colchicine as a rare case of idiopatic with children.

Key words: Child, colchicine, recurrent pericarditis

GİRİŞ 

  Perikardit,  perikardiyumun  enflamasyonudur  ve  sıklıkla  infeksiyöz 

bir süreç ile ilişkilidir (1). Perikardın en sık görülen hastalığıdır  Birçok 

olgu  idiopatik  veya  viral  enfeksiyonlara  (coxsakie  virüs,  kabakulak, 

Ebstein  Barr  virüs,  adenovirüs,  influenza  ve  insan  immün  yetmezlik 

virüsü) bağlıyken diğer etyolojiler arasında otoimmünite, tümör, üremi, 

travma,  radyasyon,  cerrahi  sonrası  gibi  nedenler  vardır  (2).  Kardiyak 

cerrahi  sonrası  perikardit  (postkardiyotomi  sendromu),  en  sık  olarak 

ASD’nin cerrahi olarak kapatılması sonrası görülür. Pürülan perikardit, 

bakteriyel infeksiyonlar (pnömokok, streptokok, stafilokok ve hemofilus 

influenza)  sonucu  meydana  gelir.  Tüberküloz  insidasının  azalması 

ile  birlikte  azalan  tüberküloz  perikardit  olgularında,  .gelişmekte  olan 

ülkelerde HIV ile korele olarak artış izlenmiştir (3). Tüberküloz perikardit 

sinsi başlangıçlıdır ve konstriktif perikarditin en sık nedenidir. Perikarditte 

ilk  atakta  neden  saptamak  genellikle  güçtür.  Akut  perikardit  sonrası 

tekrarlama olasılığı erişkinlerde %15-30 iken çocuklarda oldukça azdır 

(4).  Tekrarlayan  perikarditli  çocuklarada  nadir  sayıda  olguda  ailesel 

özellik  gösterilmiştir  (5).  Tekrarlayan  perikarditin  tedavisi  non-spesifik 

olup  NSAİ  (non  steroid  antiinflamatuar),  kortikosteroid,  kolşisin  ve 

çeşitli  immünsüpresifler  (azotiopürin,  metotreksat,  siklofosfamid) 

kullanılmaktadır  (6).  Biz  burada,  çocuklarda  nadir  görülen,  nüksleri 

kolşisin  ile  kontrol  altına  alınan,  idiopatik  tekrarlayan  perikarditli  bir 

olguyu sunduk.

Kolşisin ile Kontrol Altına Alınan Tekrarlayan Perikardit

Recurrent Pericarditis Can be Controlled with Colchicine

1

Fatma Hilal Yılmaz, 

2

Derya Arslan, 

2

Osman Güvenç, 

1

Buket Uysal Aladağ, 

1

Hikmet Akbulut, 

1

İsa Yılmaz, 

2

Derya Çimen

1

Selçuk üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatri A.D., Konya

2

Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Kardiyoloji B.D., Konya

OLGU

  Sekiz  yaşında  erkek  hasta  iki  gün  önce  başlayan  göğüs  ağrısı 

şikayetiyle  başvurduğu  dış  merkezden  perikardit  düşünülerek  çocuk 

kardiyoloji  polikliniğine  gönderildi.  Hastanın  fizik  muayenesinde, 

nabız 128/dk, tansiyon:100/60 mm/Hg, vücut ısısı: 36.7 C derece idi. 

Kalp  sesleri  azalmış,  frotman  mevcuttu,  üfürümü  olmayan  hastanın, 

karaciğeri kot altı 2 cm ele geliyordu, diğer muayene bulguları normal 

idi.  Laboratuar  incelemede  beyaz  küre:  20.740  /mm3  Hb:12.8  gr/dl, 

trombosit: 386000 /mm3 idi. Kan biyokimyası normaldi. C-reaktif protein 

(CRP):  193  mg/dl,  sedimentasyon:  54  mm/saat  olarak  tespit  edildi. 

Elektrokardiyografi (EKG): normal, ekokardiyografide diyastolde 14 mm, 

sistolde 6 mm perikardiyal sıvı ve sağ atriyuma bası bulguları mevcuttu. 

Perikardiyal  tamponad  bulguları  olan  hastaya  kalp  damar  cerrahisi 

tarafından  perikardiyosentez  ve  biyopsi  yapıldı.  Parasentez  sıvısının 

seröz-hemorajik  olması  ve  boyunda  lenfadenopati  olması  üzerine 

malignite açısından değerlendirmek amaçlı çekilen göğüs ultrasonunda 

iki  taraflı  plevral  sıvı,  boyun  ultrasonunda;  submandibular  alanda 

26x14 mm nekrotize lenfadenopati izlendi. Hastaya NSAİ (aspirin) ve 

akut faz reaktanları yüksek olması üzerine ampirik olarak vankomisin 

ve  sefotaksim  başlandı.  Perikard  sıvısında  viral  ve  bakteriyel  kültür, 

tüberküloz kültürü ve PCR (polimeraz zincir reaksiyonu), Aside Dirençli 

Bakteri Boyaması (ARB) ve diğer kültür çalışmaları yapıldı. Kültürlerinde 

üreme olmayan, biyopsi sonucu kronik aktif iltihapla uyumlu gelen hastada 

Olgu Sunumu

Yılmaz ve ark.

Selçuk Tıp Derg 2014;30 Ek Sayı-1: 39-40

40

Ebstein Barr virüsü (EBV) antikorları pozitif gelmesi ve lenfadenopatisi 

olması üzerine perikarditi viral etyolojiye bağlandı. İlk haftadan itibaren 

yakınmalar azalarak kayboldu. Semptomlar iki ay sonra tekrar ettiğinde 

NSAİ’ler ile ataklar kontrol altına alındı. Beş ay sonra göğüs ağrısı kliniği 

ve perikardiyal sıvı bulguları ile gelen hastada CRP: 124 mg/dl, beyaz 

küre: 16000/mm³, sedimentasyon: 29 mm/saat idi, EKO incelemesinde 

9-10  mm  perikardiyal  sıvı  vardı,  tamponat  bulgusu  yoktu,  sistolik 

fonksiyonlar normal olarak rapor edildi. Perikardiyal efüzyon 4-5 beş mm 

olarak saptandı, otoimmün etyoloji açısından ANA, anti-dsDNA, ANCA, 

C3, C4 çalışıldı, pozitif bir sonuç saptanmadı. Brucella taraması negatif 

geldi. Ailevi Akdeniz ateşi hastalığı açısından yapılan gen çalışmasında 

mutasyon  saptanmadı.  Ailevi  Akdeniz  ateşi  (FMF)  düşünülmemesine 

rağmen  tekrarlayan  perikardit  kliniği  olması  üzerine  NSAİ  ile  birlikte 

kolşisin 1mg/kg/gün başlandı. Hastamız kolşisine devam etmekte olup 

son altı aydır nüks veya müdahale edecek klinik ile başvurmadı.

TARTIŞMA 

  Erişkinlerde akut başlayan perikardit olgularının üçte biri, tekrarlayan 

perikardit olarak devam ederken, bu duruma çocuklarda nadir rastlanır. 

Çoğu  tekrarlayan  perikarditin  altta  yatan  sebebi  viral  (coxsakie  virüs, 

kabakulak,  Ebstein  Barr  virüs,  adenovirüs,  influenza  ve  insan  immün 

yetmezlik virüsü) enfeksiyonlar ve otoimmün sebeplerdir (2). Perikarditin 

nedenine  bağlı  olarak  klinik  bulgular  farklılık  göstermekle  birlikte 

olguların  çoğu  prekordiyal  ağrı  ile  başvurur  (7).  Bunun  yanında  ateş, 

taşikardi, dispne, perikardiyal ve/veya plevral efüzyon ve EKG değişikliği 

(düşük  QRS  voltajı,  ST  segmentinde  yükselme,  T  dalga  negatifliği) 

rastlanan diğer bulgular arasındadır. Ayrıca fazla miktarda sıvının hızlı 

bir şekilde perikart yaprakları arsına birikimi sonucu kardiyak tamponad 

kliniği  ile  karşılaşılabilir.  Tekrarlayan  perikarditlerde  genellikle  ilk  atak 

sonrası  tekrarlama  zamanı  olgudan  olguya  değişiklik  gösterse  de  bu 

süre genellikle 18 ay içindedir (8,9). Ataklar arası süre ve atak sıklığı 

da  hastalar  arasında  farklılık  gösterir  (10,11).  Tekrarlayan  perikarditte 

genetik geçiş az oranda bildirilmiştir(2). Perikardiyal hastalıklarla birlikte 

gösterilen pek çok sayıda sendrom ve sistemik hastalık bildirilmiş olmakla 

birlikte DeLine (2) ile Raattika ve ark.nın (12) ve Okutan ve ark.nın (13) 

dışında izole perikardit olgusu bulunmamaktadır. Olgumuz, ailesel geçiş 

göstermeyen idiopatik, az sayıda izole perikardit olgusundan biri olma 

özelliği taşımaktadır.

  Avrupa Kardiyoloji 2004 rehberine göre NSAİ’ler ilk tercih ilaç olarak 

önerilmektedir.  NSAİ  ilaçların  yaklaşık  olarak  etkileri  aynıdır  ancak 

uygun  antiinflamatuar  dozda  verilmelidir.  Tedavide  diğer  bir  seçenek 

olan steroidler, atakları hızla baskılarken tekrar sıklığını artırdıkları için 

tamponad gibi kliniklerle gelen vakalarda kullanılabilir. Ayrıca kolşisin ve 

NSAİ ilaçlara yanıt alınamayan vakalar ile otoimmün neden düşünülen 

durumlarda,  romatolojik  hastalıklarda  ve  aspirin  veya  NSAİ  ilaç 

kullanımının kontendike olduğu durumlarda kullanılabilir (14). Perikarditin 

tedavisinde ve tekrarların önlenmesinde kolşisin kullanımının yerini ilk 

kez  1987  yılında  Serna  ve  ark.  üç  olguda  kullanarak  göstermişler  ve 

başarılı olmuşlardır (15). Çiğdem bitkisinin kökünden üretilen kolşisin, 

Behçet hastalığı, kronik gut, FMF gibi kronik inflamatuar hastalıklarda 

kullanılan alkoloid türevi bir ilaçtır. Tubülin polimerizasyonunu, polimorf 

hücreli lökositlerin iflamasyon alanına göçünü engeller, metabolik aktivite 

ve  fagositoz  yeteneklerini  azaltmak  suretiyle  inflamasyon  döngüsünü 

kırar.  Tekrarlayan  perikarditlerde,  akut  tedavi  ve  atakları  önlemede 

kendi başına kullanıldığı gibi diğer ilaçlarla da kombine edilebilir (10). 

Adler’in 51 olguyu kapsayan çalışmalarında toplam 1004 aylık kolşisin 

tedavisi boyunca nüks % 13.7’dir (16). Olguların % 60.7’si 2333 aylık 

izlemde semptomsuz kalmıştır. Imazio ve ark.nın 120 adet erişkin akut 

perikarditli hastada yaptıkları çalışmada, başlangıçta antiinflamatuar ilaç 

ile birlikte kolşisin verilenlerde nüks %10.7, sadece antiinflamatuar ilaç 

kullananalarda %32.3 bulunmuş, kortikosteroid kullanımının tekrarlama 

açısından  bağımsız  bir  risk  faktörü  olduğu  saptanmıştır  (17).  Dozu 

kilodan bağımsız verilen kolşisin tekrarlamayı önlemek için en az bir yıl 

süre  ile  (0.6-1.2  mg/gün  )  kullanılmalıdır.  Kolşisinin  kesilmesi  sonrası 

ortaya çıkan nükslerin daha rahat kontrol altına alındığı gösterilmiştir (16). 

Kolşisin  kullanımının  erişkinlerde  tekrarlayan  perikarditleri  önlemede 

%50-80 oranında başarısı gösterilmekle birlikte çocuk vakalarda da az 

sayıda olguyla yapılan çalışmada nüksleri önlediği gösterilmiştir. Bizim 

olgumuzda da, idiopatik tekrarlayan perikardit atakları kolşisinle kontrol 

altına alınmıştır.

KAYNAKLAR

1.  Maisch B, Seferović PM, Ristić AD, et al. Guidelineson the diagnosis and 

management  of  pericardial  diseasesexecutive  summary; The Task  force 

on the diagnosis andmanagement of pericardial diseases of the European 

society of cardiology. Eur Heart J 2004; 25: 587 610

2.  DeLine JM, Cable DG, Clustering of recurrent pericarditis with effusion and 

constriction in a family. Mayo Clin Proc 2002; 77: 39-43. 

3.  Imazio M, Cecchi E, Demichelis B, et al. Indicators of poor prognosis of 

acute pericarditis. Circulation 2007; 115:2739-44.

4.  Fowler NO.Recurrentpericarditis.CardiolClin1990;8: 621-6.

5.  Erdöl C, Erdöl H, Çelik S, et al. Idiopathic chronic pericarditis associated 

with ocular hypertension: probably an unknown combination. Int JCardiol 

2003; 87: 293-5.

6.  Artom  G,  Koren-Morag  N,  Spodick  DH,  et  al.  Pretreatment  with 

corticosteroids attenuates the efficacy of colchicine in preventing recurrent 

pericarditis: a multi-centre all-case analysis. Eur Heart J 2005; 26: 723.

7.  Imazio M, Demichelis B, Parrini I, et al. Day-hospital treatment of acute 

pericarditis:  a  management  program  for  outpatient  therapy.  J  Am  Coll 

Cardiol 2004; 43:1042.

8.  Imazio M, Bobbio M, Cecchi E, et al. Colchicine in addition to conventional 

therapy for acute pericarditis: results of the Colchicine for acute Pericarditis 

(COPE) trial. Circulation 2005; 112:2012.

9.  Imazio  M,  Demichelis  B,  Parrini  I,  et  al.  Management,  risk  factors,  and 

outcomes in  recurrent pericarditis. Am J Cardiol 2005; 96:736.

10.  Maisch B, Ristić AD, Pankuweit S. Intrapericardial treatment of autoreactive 

pericardial  effusion  with  triamcinolone;  the  way  to  avoid  side  effects  of 

systemic corticosteroid therapy. Eur Heart J 2002; 23:1503.

11.  Spodick  DH.  Intrapericardial  treatment  of  persistent  autoreactive 

pericarditis/myopericarditis  and  pericardial  effusion.  Eur  Heart  J  2002; 

23:1481.

12.  Raatika  M,  Pelkonen  PM,  Karjalainen  J,  et  al..Recurrent  pericarditis  in 

children and adolescents. Report of 15 cases. J Am Coll Cardiol 2003; 42: 

759-64.

13.  Okutan  V, Yozgat Y,Sarıcı  S  Ü,  et  al. Ailesel  özellik  gösteren  ve  tekrarı 

kolşisin ile baskılanan bir tekrarlayan perikardit olgusu,Gülhane Tıp Derg 

2007;49;183-6

14.  Maisch B, Seferović PM, Ristić AD, et al. Guidelines on the diagnosis and 

management of pericardial diseases executive summary; The Task force 

on the diagnosis and management of pericardial diseases of the European 

society of cardiology. Eur Heart J 2004; 25:587.

15.  Rodriguez de la Sarna A, Guindo Soldevila J, Marti Clarumunt V, Bayes de 

Luna A. Colchicine for recurrent pericarditis (letter). Lancet 1987; 26: 1517

16.  Adler Y, Finkelstein Y, Guindo J, et al. Colchicine treatment for recurrent 

pericarditis. A decade of experience.Circulation 1998; 97: 2183-5

17.  Imazio M, Bobbio M, Cecchi E, et al. Colchicine in addition to conventional 

therapy for acute pericarditis: results of the COlchicine for acute PEricarditis 

(COPE) trial. Circulation 2005; 112: 2012-6.