575
www.
kokanduni.uz
X
ALQ O‘
YINLARI ORQALI BOLALARDA JISMONIY BARKAMOLLIKNI TARBIYALASH
Nabijonova Saida
Qo‘qon universiteti Maktabgacha ta’lim
yo‘nalishi 3
-kurs talabasi,
Sadriddinova Zulfuya Mirzaliyevna
Qo‘qon universiteti o’qituvchisi
Annotatsiya:
Ushbu maqola milliy xalq o‘yinlari va milliy urf odatlarimizni o‘zida
mujassamlangan O‘zbek xalq o‘yinlari, ularning jamiyatdagi va yosh avlodni tarbiyalashda
tutgan ahamiyati haqida so‘z boradi. Xalq o‘yinlari orqali bolalarda jismoniy barkamolikni
tarb
ilash va maktabgacha ta’lim tarbiyada zamonaviy jismoniy
tarbiyani madaniyatini
shakllantirishda ulkan ahamiyatga egadir.
Kalit so‘zlar
: Vatanga muhabbat, xalq o
‘yinlari, milliy qadiryatlar, YUNISEF,
Infratuzilma, pedagog, koordinatsiy
Prezidentimiz. “Qays
i
sohani olmaylik, biz zamonaviy etuk kadrlarni tarbiyalamasdan
turib biron-
bir o‘zgarishga, farovon hayotga erisha olmaymiz. Bunday kadrlarni,
millatning
sog‘lom genofondini tayyorlash, avvalo, maktabgacha ta’lim tizimidan boshlanadi ” deb aytgan
gaplari
maktabgacha talim tashkilotlarida asos bo‘lib xizmat qilmoqda.“Bola dunyoga
kelganidan boshlab, unda aynan maktabgacha bo‘lgan yoshda aqliy faollik oshadi, axloq
iy-
estetik va jismoniy hislatlar shakllanadi. Shu bois ham kelgusi yillarda maktabgacha ta’lim
sohasini rivojlantirish borasidagi strategik maqsadimiz
–ijtimoiy ahvolidan qat’i nazar,
bog‘cha yoshidagi har bir bolani ushbu ta’lim yo‘nalishi bilan to‘liq qam
rab olish uchun zarur
sharoitlarni yaratishdan iborat”. Ushbu maqsadlarni ro‘yobga
chiqarish ma
qsadida 2017-
yilda O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi tashkil etildi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida xalq o‘yinlari bolalarning jismonan b
arkamol
bo‘lishiga xizmat qiladi. Xalq o‘yinlari maktabgacha yoshdagi bolalarda botirlik, epchi
llik,
tezkorlik, muvozan’atni saqlash, qaddi
-qomatni shakllantirish kabi jismoniy sifatlarini
rivojlantirishda juda samarali rol o‘ynaydi.
Shuningdek, maktabgacha ta’lim muassasalarida
milliy harakatli o‘yinlar orqali bolalarni mashq qildirish quyidagi ijo
biy aqliy sifatlarni
rivojlantirishda muhim ahamiyatga egadir.
Odob-axloq, topqirlik, ong osti rivoji, xotira,
diqqatning rivojlanishi kabi xislatlarni sayqal to
ptirishda va albatta sog‘liqni
mustahkamlashda samarali vosita bo‘lib kelmoqda.
Xalq o‘yinlari bolaga barcha sohalarda ijobiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin:masalan jismoni,
intellektual hissiy va kommunikativ. Xalq o‘yinlari bolalar salomatligiga foyda keltira
di, yurak
qon tomir , nafas olish tizimini yaxshilaydi mushaklarini va suyaklarini mustahkamlaydi.
Yuqoridagi fikr-
mulohazalardan
kelib chiqib, shuni ta’kidlash mumkinki, maktabgacha
ta’lim yoshidagi bolalarning yetuk shaxs sifatida rivojlanishi,
hayotiy b
ilim va
ko‘nikmalarining shakllanishida xalq o‘yinlar alohida o‘rin egallaydi. Insoniyatning ha
r
tomonlama rivojlanishining umumiy tizimida bola tarbiyasi muhim o‘rin tutadi. Maktabgacha
yoshdan boshlab salomatlik, jismoniy rivojlanish asoslari qo‘yiladi,vosita ko‘nikmalari
shakllanadi, jismoniy fazilatlarni tarbiyalash uchun poydevor yaratiladi. Maktabgacha
yoshdagi bolalar ketma-
ket rivojlanib, jismoniy tarbiya bilan katta zavq bilan shug‘ullanadilar.
Ular, ayniqsa, xalq o‘yinlariga qiziqishi katta.
Xalq
an’analari tadqiqotchisi V. M. Grigoryevning so‘zlariga ko‘ra, “Xalq o‘yinlarining
alohida aham
iyati
shundaki, unda bola o‘z
-
o‘zini tarbiyalash qobiliyatini namoyish etadi. U
ataylab qabul qilingan rol qoidasi talab qiladigan tarzda harakat qiladi. Bundan tashqari,
o‘yinda o‘zini tutish qoidalariga rioya qilgan holda, bola xohlagan narsasidan voz ke
chishi,
o‘zini tutishi, xohlaganicha harakat qilmasligi mumkin”degan edi.