Yiringli kasalliklar va ular asoratlarini davolash, profilaktika asoslari

O'tkir xoletsistit bilan og'rigan bemorlarda peratsiyadan keyingi 
jarohatlarning yiringli yallig'lanish asoratlari dinamikasi. 
Yaraning 
asoratlari 
1985- 1989 
1995-2000 гг. 
абс. 
%  абс. 
% 
Sorma 
11 
5,53 
4 
0,76 
Ligature oqma 
1 
0,50 
1 
0,19 
Infiltrat 
9 
4,52 
8 
1,52 
Yaraning buralishi 
13 
6,53 
4 
0,76 
Drenaj 
ostida 
yaralarni 
3 
1,51 
2 
0,38 
Etrtratsiya 
- 
- 
- 
- 
Umumiy asoratlar 
37 
18,5 
19 
3,61 
Operatsiyalar soni 
199 
527 
Tablisa 38 
O'tkir  ichak  tutilishi  bo'lgan  bemorlarda  operatsiyadan 
keyingi 
jarohatlarning 
yiringli 
yallig'lanish 
asoratlari 
dinamikasi. 
Yaraning asoratlari 
1985 - 1989 
1995 - 2000 
абс. 
% 
абс. 
% 
Seroma 
2 
3,17 
2 
2,56 
Ligature oqma 
1 
1,59 
1 
1,28 
Infiltrat 
7 
11,1 
2 
2,56 
Tuzli sho'r suv 
11 
17,4 
2 
2,56 
Yodning 
drenajlanishi 
4 
6,35 
1 
1,28 
Etrtratsi ya 
2 
3,17 
1 
1,28 
Umumiy asoratlar 
27 
42,8 
9 
11,5 
Operatsiyalar noni 
63 
78 
 
Kardiojarrohlikda  operatsiyadan  keyingi  jarohatlarning  yiringli 
yallig’lanish asoratlari dinamikasi. 
Yaraning asoratlari 
1985 - 1989 
1995 - 2000 
абс, 
%  абс. 
% 
Ssroma 
29 
4,47 
12 
0,85 
Ligature oqma 
6 
0,92 
1 
0,07 

---

 
 
256 
 
Infiltrat 
- 
- 
- 
- 
Tuzli sho'r suv 
16 
2,47 
4 
0,28 
Osteom 
va 
yeb-
ichgan 
1 
0,15 
- 
- 
Umumi y asoratlar 
52 
8,01 
17 
1,20 
Operatsiyalar soni 
649 
1412 
asoratlarni  6,7  martaga  -  8,0%  dan  1,2%  gacha  (39-jadval). 
"Abaktolat"  mahsulotidan  foydalanganda  allergik  reaktsiyalar 
kuzatilmadi. 
1994  va  1995  yillarda  Abxaziya  Respublikasidagi  BSMU 
kasalxonada xirurgiya klinikasining ish  natijalari qiziqish  uyg'otdi. 
Ushbu  davrda  68  operatsiya  jarohatlangan  va  ta'sirlangan.  Ular 
orasida  minalashtirish  bilan  og'rigan  36  (52,9%)  va  o'q  otish  bilan 
32  (47,1%)  bemor  bor.  5  yarador  kechiktirilgan  holda  operatsiya 
qilindi,  7  -  qobiq  zarbali  arterning  trombozi  uchun  rejalashtirilgan 
usulda.  50  bemorda  mushak-skelet  tizimining  ochiq  jarohatlari 
bo'lgan (10 - oyoq-qo'llarni yirtish). Operatsiya davomida 6 (8,8%) 
kishi  halok  bo'6d  i  -  siyosiy  jarohat  hayot  bilan  mos  kelmadi. 
Vaziyatning  og'irligi  asosan  tomirlarning  shikastlanish  darajasi  va 
qon yo'qotish darajasi bilan belgilanadi. Ta'kidlash joizki, o'q otish 
jarohatlari  qo'shni  harakat  markaziga  zarba  berish  natijasida  mina 
portlashi kabi og'ir bo'lib, shikastlangan organlar sonidan kam emas 
va qo'shma jarohatlarga olib keladi. Yaralarning mikroflorasi gram-
musbat  aerob  bakteriya,  Pseudomonas  aeruginosa,  Staphylococcus 
aureus, Proteus bilan ifodalanadi. Barcha bemorlarda yara yuzasini 
bakteriologik  tekshirishda  mikrobial  uyushmalar  ajralib  turdi: 
Staphylococcus aureus E. coli, Proteus bilan birgalikda. Yaralangan 
smearlarda  o'zgargan  yadrolari  va  erkin  yotadigan  mikroblari 
bo'lgan ko'p miqdordagi neytrofillar qayd etildi. 
Barcha  bemorlar  yara  kanallarini  qayta  ko'rib  chiqdilar.  Shu 
bilan  birga,  operatsiyalarning  quyidagi  turlari  bajarildi:  arteriya  va 
saphenous  venalardagi  choklar  -  28,  arteriya  va  venaning  bog'lab 
qo'yilishi  -  12,  o'q  shaklidagi  sinus  choklari  -  2,  tomirlarning 
protetikasi  -  7,  arterial  arteriyadan  trombektomiya  -  10.  tomirlarni 
bog'lash  -  3,  ichakni  rezektsiya  qilish  -  b,  ichak  choklari  -  8,  jigar 
choklari-2.  
Tomirlar  ustida  turli  xil  ishlab  chiqariladigan  monofilament 
chok  materiallari  ishlatilgan.  Boshqa  barcha  to'qimalar,  shu 
jumladan  ichi  bo'sh  organlar,  Abactolat  antibakterial  chok 

---

 
 
257 
 
materiallari  bilan  tikilgan.  Og'ir  holatlarda,  bemorlar  penitsillin 
seriyasining  antibiotiklari  va  kam  hollarda  aminoglikozidlar 
shaklida antibiotiklar terapiyasini oldilar. 
Operatsiyadan keyingi o'lim 8,9% ni tashkil etdi (adabiyotlarga 
ko'ra 15-30%). 
Yiringlash  davrida  jarohatlar  qayd  etilmadi,  bu  bizga  qo'shma 
jangovar  travma  sharoitida  foydalanish  uchun  uzoq  vaqt 
antibakterial  ta'sirga  ega  bo'lgan  tikuv  materiallarini  tavsiya  qilish 
huquqini beradi. 
Shuni  ta'kidlash  kerakki,  so'nggi  yillarda  adabiyotlarda  sirtni 
davolash  yoki  tibbiy  asbobga  kiritish  uchun  mikroblarga  qarshi 
vositalardan 
foydalanishning 
maqsadga 
muvofiqligi 
va 
samaradorligi  to'g'risida  tobora  ko'proq  ma'lumotlar  paydo 
bo'lmoqda.  Ushbu  dorilarni  bosqichma-bosqich  chiqarib  yuborish 
infektsiyalar 
rivojlanishiga 
to'sqinlik 
qilishi 
mumkin. 
Antimikrobiyal  vositalarni  siydik  kateterlari,  sun'iy  yurak 
klapanlari  va  uzoq  muatli  tibbiy  asboblarga  kiritish  taklif  etiladi 
(Gorman Sean R., 1999). 
Xlorxeksidin  bilan  qoplangan  poliuretan  kateterlari  bo'lgan 
bemorlarda  infektsiya  va  flebitning  rivojlanishi  xavfi  kamroq 
bo'ladi  (Sherertz  R.J.  va  boshqalar,  1997).  Rifampitsin-minotsiklli 
zond  klinik  va  klinik  tadkikotlarda  samarali  ekanligi  isbotlangan 
(Schierholz  J.M.  va  boshqalar,  1997).  Xlorheksidin  glyukonat  va 
kumush  sulfat  bilan  qoplangan  kateterlarga  qaraganda  minocyclin 
va  rifampitsin  bilan  qoplangan  kateterlar  gramm-musbat,  gram-
manfiy  bakteriyalar  va  kandida  albitsanlariga  nisbatan  ko'proq 
inhibitiv ta'sirga ega diazin (P <0.01) (Raad J. va boshqalar, 1996). 
Mualliflar samarali mikroblarga qarshi kateterlarni yaratish muhim 
muammo  bo'lib,  uni  hal  qilish  kateterlardan  foydalanish  bilan 
bog'liq bemorlarning infektsiyasini oldini oladi. 
NTSSSHda.  A.N.  Bakuleva  RAMS  tromboresistant  plomba 
moddasi bilan biodegradlash qoplamasi bilan tomir tomir izohlarini 
ishlab chiqdi va sinovdan o'tkazdi. Antimikrobiyal vositalar sifatida 
ftorxinolon guruhi va metronidazol preparatlari kiritildi. 2 oydan 18 
oygacha  bo'lgan  davrda,  barcha  bemorlar  yallig'lanish  belgilari 
bo'lmagan  holda,  transplantatsiya  patentsiyasini  yaxshi  saqlab 
turishdi  (Buxarin  V.A.  va  boshqalar,  1998;  Spiridonov  A.A.  va 
boshq.,1998). 

---

 
 
258 
 
Shunday  qilib,  implantatsiya  antibiotik  terapiyasi  istiqbolli 
yo'nalish  bo'lib,  uning  rivojlanishi,  bizning  fikrimizcha,  jarrohlik 
klinikalarida  antibiotiklar  terapiyasi  vayiringli  septik  asoratlar 
profilaktikasining  ko'plab  hal  etilmagan  muammolariga  yangicha 
yondashuvni amalga oshirishga imkon beradi. 
 
 

---

 
 
259 
 
 
 

---

 
 
260 
 
 
 
 
 
 
B.B.Safoyev, Sh.Sh.Yarikulov 
 
 
YIRINGLI KASALLIKLAR VA ULAR 
ASORATLARINI DAVOLASH VA PROFILAKTIKASI 
ASOSLARI 
 
 
 
 
 
 
 
 
Muharrir:                    
  
G`.Murodov 
Texnik muharrir:     
 
G.Samiyeva 
Musahhih:                      
A.Qalandarov 
Sahifalovchi: 
 
 
M.Ortiqova 
 
 
Nashriyot  litsenziyasi  АI  №  178.  08.12.2010.  Original-maketdan 
bosishga  ruxsat  etildi:  06.03.2020.  Bichimi  60x84.  Kegli  16 
shponli.  «Times  New  Roman»  garn.  Ofset  bosma  usulida  bosildi. 
Ofset  bosma  qog`ozi.  Bosma  tobog`i  16,2.  Adadi  100.  Buyurtma 
№36. 
 
Buxoro viloyat Matbuot va axborot boshqarmasi 
“Durdona” nashriyoti: Buxoro shahri Muhammad Iqbol ko`chasi, 11-uy. 
 Bahosi kelishilgan narxda. 
 
“Sadriddin Salim Buxoriy” MCHJ bosmaxonasida chop etildi. 
 Buxoro shahri Muhammad Iqbol ko`chasi, 11-uy. Tel.: [phone]