Yoruglik difraksiyasi

Yoruglik difraksiyasi

Farg`ona davlat universiteti matematika-informatika fakulteti amaliy matematika va informatika yo`nalishi 20-123-guruh talabasi Sodiqova Dilshodaning matematik modellashtirish fanidan kurs ishi uchun tayyorlagan taqdimoti

• Farg`ona davlat universiteti matematika-informatika fakulteti amaliy matematika va informatika yo`nalishi 20-123-guruh talabasi Sodiqova Dilshodaning matematik modellashtirish fanidan kurs ishi uchun tayyorlagan taqdimoti

Yoruglik difraksiyasi

MUNDARIJA

MUNDARIJA

KIRISH

I BOB. JARAYONLARDA MATEMATIK MODELLASHTIRISHNING AHAMIYATI

1.1.Model va modellashtirish tushunchalari

1.2.Fizik jarayonlarda matematik modellashtirishning ahamiyati

II BOB. YORUG’LIK DIFRAKSIYASINING MATEMATIK MODELI

2.1. Yorug’lik difraksiyasi

2.2. Yorug’lik difraksiyasiga doir masalalarni matematik modellashtirish

XULOSA

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

Yoruglik difraktsiyasi deb ataladigan xodisada yoruglik nurlari shaffofmas tusiklardan egilib utib geometrik soya soxasiga kirib boradi. difraktsiya suzi lotincha bulib “egilib utish” degan ma’noni bildiradi.

• Yoruglik difraktsiyasi deb ataladigan xodisada yoruglik nurlari shaffofmas tusiklardan egilib utib geometrik soya soxasiga kirib boradi. difraktsiya suzi lotincha bulib “egilib utish” degan ma’noni bildiradi.
• Masalan, nuktaviy monoxromatik yoruglik manbaidan tarkalayotgan yoruglik nurlarining yuliga shaffofmas jismdan yasalgan disk shaklidagi tusik joylashtirilgan bulsin. Geometrik optika konunlariga asosan, ekaranda tusikning soyasi - doira shaklidagi korongi soxa kuzatilishi lozim. Tajribada, xakikatan, shunday manzara kuzatiladi. Lekin tusikdan ekarngacha bulgan masofa tusik ulchamlaridan bir necha ming marta katta bulgan xolda ekranning tusik karshisidagi soxasidagi korongilik emas, balki ketma-ket joylashgan yorug va korongi kontsentrik xalkachalar kuzatiladi. Xuddi shunday manzara yoruglik juda kichik tirkishdan utganda xam kuzatiladi.

Geometrik optika qonunlariga zid bulgan yoruglik difraktsiyasining moxiyatini kuyidagi tarzda tushuntiriladi.

• Geometrik optika qonunlariga zid bulgan yoruglik difraktsiyasining moxiyatini kuyidagi tarzda tushuntiriladi.
• Gyugents printsipiga asosan, to’lqin frontining xar bir nuktasini ikkilamchi to’lqinlarning manbalari deb xisoblash mumkin. Frenel esa Gyugents printsipini takomillashtirib, bu ikilamchi tulkinlarning manbalarini kogerent manbalar deb va fazoning ixtiyoriy nuktasidagi tebranishi bu nuktaga yetib kelgan ikkilamchi kogernt to’lqinlar interferentsiyalanishining manzarasi deb karash lozim, degan fikrni ilgari surdi. Bu taomillashgan printsip Gyugents-Frenel printsipi deb yuritiladi. Bu printsip yoruglik difraktsiyasiga oid bir kator xodisalarni tushuntirib bera olgan.

Phrenel-Gyugens prinsipi

Frenel yorug’lik difraksiyasini tushuntirish uchun o’tayotgan to’lqin frontini elementar to’lqinlar manbai bo’lgan zonalarga ajratdi va ularning biror nuqtadagi ta’sirini ko’rib chiqdi. Optikada bu zonalarni Frenel zonalari deb ataladi. Frenel shu usul bilan yorug’likni to’g’ri chiziq bo’ylab tarqalishini ham tushuntirdi.

Phrenel zonalari

Phrenel zonalari

Dumaloq to’siqdan difraksiya

Dumaloq to’siqdan difraksiya

Difraksion panjaradagi difraksiya

Rentgen nuri difraksiyasi

d

d

d-difraksion panjaradagi tirqich uzunligi

k-ihtiyoriy natural son

l-to’lqin uzunligi

Ф-difraksiya burchagi

•  

1.Ikkita qo’shni tirqichdan chiqqayotgan nurlar farqini toping?

1.Ikkita qo’shni tirqichdan chiqqayotgan nurlar farqini toping?

2.Davri 0,02mm bo’lgan ikkinchi tartibli spektrda l=0,5mm bo’lganda og’ish burchagini toping?

3.Difraksion panjaraning har bir millimetrida 250ta shtrix bor l=500nm bo’lgan k=4 da og’idh burchagini toping?

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT.