Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiyasi faniga kirish

 
 
Ilk o’spirinlik davrining o’ziga xos xususiyatlari 
O’smirlik yosh davrida inson psixikasiga oid materiallardan shu narsa 
ma’lumki, ushbu taraqqiyot bosqichida fiziologik jihatdan rivojlanish odatda 

---

44 
notekis amalga oshadi. Biroq hozirgi davrda (XXI asrda) biz ilk o’spirinlarning 
rivojlanishi to’g’risida mulohazalar yuritar ekanmiz, shuni alohida ta’kidlash 
joizki, ularda fiziologik o’zgarishlar, funksional holatlar bu davrga kelib osoyishta 
kechish pallasiga kiradi. Bu voqyelikning ko’plab omillari, mexanizmlari, 
harakatga keltiruvchi kuchlari mavjud bo’lib, muayyan vaziyatga bog’langan holda 
kechuvchi ta’sirlar orqali ro’yobga chiqadi.
Ilk o’spirinlik davriga kelib, rivojlanish subyektlarida jinsiy o’sish (kamolot) 
biologik nuqtai nazaridan o’zini tugallanish yoki yakunlanish pallasiga ko’tariladi, 
buning natijasida ushbu ontogenez davrida organizmning barcha tarkiblari, 
bo’linmalari har tomonlama mustahkamlanishi yoxud takomillashuvi sodir bo’ladi. 
Ularda bo’yning o’sishi o’smirnikiga nisbatan biroz sekinlashadi. Shunga 
qaramasdan, ba’zi bir o’g’il ilk o’spirinlarda bu jarayon uzoqroq davom etishi 
kuzatiladi. Bo’yning o’sishi qariyb to’xtash arafasidagi ilk o’spirinlarda vazn 
ortadi, kattalashadi, natijada o’ziga xoslik vujudga keladi. Og’irlik bo’yning 
o’sishiga nisbatan bir necha barobar ustun turishi ham mumkin.
Yuqoridagi mulohazalarga qaramasdan, ularning xatti−harakatidagi 
qo’pollik, keskinlik illatlari asta−sekin yo’qola boradi. Ma’lumotlar tahliliga 
qaraganda, og’irlik ortishining asosiy sabablaridan biri − −u ilk o’spirinlik davriga 
kelib ularning muskullari rivojlanishidagi jadallashuv ekanligi. Fiziolog va 
psixofiziolog olimlar tomonidan muskullar o’sishining o’rganilishi quyidagi 
dalillarni keltirib chiqardi, chunonchi: